Dziesiątki kilogramów złota, duże pieniądze, napady i strzelaniny. Służby specjalne kooperujące z przestępcami i korzystający na tym komunistyczni dygnitarze. Historia afery „Żelazo” nadaje się na dobry film sensacyjny.
Jeśli taki film powstanie, jego konsultantami z powodzeniem mogą zostać historycy Piotr Gontarczyk i Witold Bagieński. Instytut Pamięci Narodowej w serii „Dokumenty” wydał przygotowaną przez nich edycję podstawowych źródeł w tej sprawie. – Chodziło nam o samą esencję: kto z funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa PRL prowadził sprawę „Żelazo”, kto z partyjnej wierchuszki wiedział o tych działaniach, korzystał na ich prowadzeniu – mówi w rozmowie z GN Witold Bagieński. – Charakter i skala tej sprawy pokazują, czym był aparat bezpieczeństwa komunistycznego państwa. Odsłania, jaki poziom prezentowały elity tego państwa skupione wokół MSW i PZPR – dodaje Piotr Gontarczyk. Chodzi o tajną operację wywiadu PRL i kontakty funkcjonariuszy z braćmi Janoszami, pochodzącymi ze wsi Świnna koło Żywca. Pod koniec lat 50. XX wieku mieszkali oni na Dolnym Śląsku. Najstarszy, Mieczysław, był prokuratorem w Jeleniej Górze i Wrocławiu. Trzej młodsi bracia prowadzili małą hutę szkła w Cieplicach k. Jeleniej Góry. Mieli jeszcze siostrę. – Na życiu Mieczysława, Kazimierza i Jana zaważył wyjazd do Francji z wycieczką zorganizowaną przez Polski Związek Motorowy. Podczas drogi powrotnej przez RFN odłączyli się od swojej grupy i postanowili pozostać za granicą. Znaleźli się w obozie dla uchodźców w Zirndorfie, a później ich drogi się rozeszły. Po wielu perypetiach, w 1963 r. zamieszkali w dzielnicy St. Pauli w Hamburgu. Prowadzili bary, nocne lokale oraz robili szemrane interesy – opowiada Witold Bagieński. Gdy Janoszowie odmówili powrotu do kraju, funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa zaczęli zbierać o nich informacje. Działania koordynował Wydział VI Departamentu II MSW, kontrwywiad PRL zajmujący się sprawami uciekinierów. W 1962 r. – przez ich brata Józefa Janosza – SB udało się skontaktować z Mieczysławem Janoszem. Został zwerbowany do współpracy jako TW „Maj”. W styczniu 1963 r. tajnym współpracownikiem o ps. „Kamieja” został Kazimierz Janosz. Wiedział o tym Jan, trzeci z braci. Szybko zaczął być traktowany przez służby jako kontakt operacyjny ps. „Janek”. – Przez kilka kolejnych lat dostarczali kontrwywiadowi informacji na temat środowiska uciekinierów z PRL, przebywających głównie na terenie RFN. W drugiej połowie 1963 r. nadzór nad ich sprawami przejął Wydział III Departamentu II MSW, zajmujący się rozpracowywaniem zachodnioniemieckiego wywiadu.
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.
aktualna ocena | |
głosujących | |
Ocena |
bardzo słabe |
słabe |
średnie |
dobre |
super |
"Franciszek jest przytomny, ale bardziej cierpiał niż poprzedniego dnia."
Informuje międzynarodowa organizacja Open Doors, monitorująca prześladowania chrześcijan.
Informuje międzynarodowa organizacja Open Doors, monitorująca prześladowania chrześcijan.
Osoby zatrudnione za granicą otrzymały 30 dni na powrót do Ameryki na koszt rządu.