Korzenie, tolerancja i dialog

Nota „Żydzi i judaizm w głoszeniu słowa Bożego i katechezie” wyraźnie określa cele, jakie powinny przyświecać tego rodzaju nauczaniu: „Naglący charakter i znaczenie nauczania, które musi być przekazywane na temat judaizmu naszym wiernym, jak również fakt, że musi być ono precyzyjne, obiektywne i dokładne, wiąże się z niebezpieczeństwem antysemityzmu, który zawsze gotów jest pojawić się w różnych formach na nowo. Chodzi nie tylko o wykorzenienie z umysłów naszych wiernych resztek antysemityzmu, które jeszcze tu i ówdzie można napotkać, lecz zwłaszcza o pogłębienie, poprzez ten wysiłek wychowawczy, dokładnej znajomości szczególnej «więzi», która nas jako Kościół wiąże z Żydami i z judaizmem, oraz o uczenie szacunku i miłości do innych”. Nikt nie powinien przerażać się tym, że nie wszystko da się osiągnąć na jednej czy dwóch katechezach w ramach obowiązującego programu, ale przy obiektywnym i uczciwym przedstawieniu problemu można nadać właściwy kierunek wychowaniu młodych ludzi. Niezwykle pomocne może okazać się odwołanie do tekstów biblijnych i historycznych. Apostoł Paweł zapowiadał przecież ujawnienie się „tajemnicy bezbożności” (2 Tes 2,7). Na przestrzeni dziejów prześladowano członków różnych religii, w tym wyznawców religii mojżeszowej. Jednakże eksterminacja Żydów z pobudek rasowych, zmierzająca do ich całkowitego unicestwienia, zw. eufemistycznie: „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej” (por. A. Hitler, Mein Kampf, 1925), była czymś niespotykanym w dziejach ludzkości. Rasizm hitlerowski degradujący narody słowiańskie do roli niewolników (Untermenschen), Żydom odmówił nawet praw ludzkich (Unmenschen). W obozach śmierci, w komorach gazowych, w gettach, wymordowano kilka milionów Żydów. Edukacja izraelska eksponuje aspekt etniczno-społeczny tej tragedii. Co roku zorganizowane grupy młodych Żydów przybywają do Auschwitz-Birkenau na specjalne sesje związane z wizytą w obozie w celu poznania faktów ludobójstwa i udziału w tzw. „marszu żywych”. Od niedawna włącza się w ten program edukacyjny młodzież polską. Jest to oddolna inicjatywa, która polega na cichym współuczestnictwie w pamięci, cierpieniach i poniżeniu narodu żydowskiego. Istotne jest to, by wspólne spotkania stały się drogą przezwyciężenia absurdu Oświęcimia i poszukiwaniem nadziei oraz protestem przeciw współczesnym przejawom rasizmu i nietolerancji. Istotne jest również wykorzystanie cennej inicjatywy Rady Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego, która co roku organizuje styczniowe dni judaizmu. Przy tej okazji opracowywane są specjalne materiały katechetyczno-liturgiczne.

3. Dialog chrześcijańsko-żydowski

Dyrektorium Ogólne o Katechizacji, odwołując się do przywoływanej już Noty Żydzi i judaizm w głoszeniu słowa Bożego i katechezie katolickiej przypomina, że: „Nauczanie religii, katecheza i przepowiadanie powinny formować nie tylko do obiektywizmu, sprawiedliwości i tolerancji, lecz także do zrozumienia i dialogu. Nasze dwie tradycje są zbyt ściśle ze sobą połączone, by mogły się nie znać. Konieczne jest zachęcenie do wzajemnego poznania się na wszystkich płaszczyznach” (DOK 199). Dla katechezy i nauczania religijnego niezwykle ważne są wymogi odnoszące się do katechizmów i podręczników, które zawarte zostały w tzw. tezach Seelisberskich (konferencja do walki z antysemityzmem w Seeliberg w Szwajcarii – 1947 rok), Deklaracji o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich (1965), dokumencie Komisji Stolicy Apostolskiej ds. Stosunków Religijnych z Judaizmem „Wskazówki i sugestie w sprawie wprowadzenia w życie deklaracji «Nostra aetate»” (1974), nocie „Żydzi i judaizm w głoszeniu słowa Bożego i katechezie katolickiej” (1985), wykładni Katechizmu Kościoła Katolickiego (1992), żydowskim oświadczeniu „Dabru Emet” (2000), w wypowiedziach papieża Jana Pawła II (ok.. 100) oraz najnowszy dokument Papieskiej Komisji Biblijnej (2001). Oto najbardziej podstawowe wymogi: