Wszechświat Racjonalności i Sensu

Po raz pierwszy w 47-letniej historii Uniwersytetu Śląskiego o nadanie doktoratu honoris causa wnioskowały aż trzy wydziały: Wydział Nauk Społecznych, Wydział Teologiczny oraz Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii. Ksiądz profesor Michał Heller jest bowiem wybitnym kosmologiem, matematykiem i filozofem.

W 2008 roku otrzymał Nagrodę Templetona, przyznawaną za pokonywanie barier między nauką a religią. – Dodam jeszcze, że ks. prof. Heller otrzymaną Nagrodę Templetona, „Nobla z teologii”, czyli 1,5 mln dolarów, przeznaczył na założenie Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, jednostki wspólnej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie – przypominał na początku uroczystości prof. Wiesław Banyś, rektor UŚ. Podkreślał kompetencje naukowe i etyczne księdza profesora.

Matematyka przez wielkie "M"

Profesor Bogdan Dembiński, filozof z UŚ, w laudacji stwierdził, że ks. prof. Heller tak jak Platon jest przekonany o racjonalności świata. I o tym, że świat można odkrywać i zrozumieć dzięki językowi matematyki. – Dlatego napis na bramie Akademii Platońskiej głosił: „niechaj nie wchodzi tu nikt, kto nie zna geometrii”. Można by go umieścić także nad wejściem Centrum Badań Interdyscyplinarnych. Chociaż może nie, bo dzisiaj zachodziłaby obawa, że nikt nie wszedłby do środka – rzucił. Gdy umilkł śmiech zgromadzonych, wyjaśnił, że ten rodzaj matematycznego porządku, według którego zbudowany jest świat, ks. prof. Heller nazywa matematyką przez wielkie „M”. – Należy ją odróżnić od matematyki przez małe „m”, która jest jedynie naszym ludzkim sposobem odczytania języka, w jakim został napisany projekt Wszechświata – powiedział.

Profesor Dembiński mówił też, że ks. prof. Heller, podobnie jak w starożytności Platon i Plotyn, postrzega Wszechświat jako posiadający ślad boskości. – Nie oznacza to jednak, że boskość da się do Wszechświata ograniczyć, przeciwnie, zdaniem księdza profesora przekracza go i tworzy wraz z Wszechświatem większą Całość. Całość tę nazywa też prof. Heller „Wielkim Zamysłem” i twierdzi, że ma on szczególną cechę, tę mianowicie, że został zapisany w pewnym języku. Mamy prawo sądzić, że nasz język, który stworzyliśmy w celu odczytania „Wielkiego Zamysłu”, język matematyki, odzwierciedla w jakimś sensie sam język zapisu Boga. Jak powiada ks. profesor, jest być może tak, jak podejrzewał Gottfried Leibniz, że gdy Bóg uprawia swoją matematykę, gdy liczy, świat powstaje – mówił.

Co jest tym sensem?

  Przemysław Kucharczak /Foto Gość Arcybiskup katowicki Wiktor Skworc gratuluje ks. Hellerowi Z kolei sam ks. prof. Michał Heller mówił w swoim wykładzie o racjonalności i sensie Wszechświata. – Uczony, który ma w sobie choć odrobinę iskry badacza, odczuwa, że oto stoi wobec czegoś, co go swoją racjonalnością niezmiernie przewyższa i w czym jakoś uczestniczy – twierdził. Mówił o niezwykłości człowieka, w którym „kosmiczne siły” zrodziły coś tak kunsztownego jak możliwość świadomego stawiania pytań. – Wszechświat wygenerował procesy, które powołały do bytu gigantycznie nieprawdopodobny skutek: rozbłysk świadomości w mózgu i tak już nieprawdopodobnego organizmu – powiedział.

Zwracał też uwagę słuchaczy, jak bardzo racjonalny jest Wszechświat. – Gdyby istnienie człowieka było bezsensem, poprzez człowieka bezsens wciskałby się do racjonalności Wszechświata, rozsadzając tę racjonalność od wewnątrz – powiedział. – Dlatego uważam, że racjonalność Wszechświata, ten zadziwiający i „niezrozumiały” fakt, że Wszechświat daje się rozumieć, dostarcza pośredniego argumentu za sensownością ludzkiego istnienia. Jeżeli nie odwołamy się do pomocy religii, to nadal nie wiemy, co jest tym sensem, ale domyślamy się, że żyjemy w środowisku Racjonalności i Sensu – dodał.

Ks. prof. Michał Heller ma 79 lat. W czasie wojny jako 4-letnie dziecko wraz z rodzicami został wywieziony przez Sowietów na Syberię, do Jakucji. Do Mościc pod Tarnowem wrócił w 1946 roku. Wstąpił do seminarium duchownego i został księdzem. Jest laureatem wielu naukowych nagród. Dziennikarzom zgromadzonym w Katowicach zdradził, że pracuje teraz nad kolejną książką, która będzie nosiła tytuł „Bóg i geometria”.

Przeczytaj też: Dobro ma wymiary kosmiczne

  Przemysław Kucharczak /Foto Gość Nadanie doktoratu honoris causa UŚ - dokument odczytuje ks. prof. Antoni Bartoszek, dziekan Wydziału Teologicznego