Doktoraty h. c. KUL w rocznicę Unii Lubelskiej

Są to prezydenci Polski, Litwy i Ukrainy, a także były przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi. Te same wyróżnienia uniwersytet przyznał także prezydentom Estonii i Łotwy, którzy nie mogli przybyć na uroczystość.

„Doświadczenie Unii i jej złożonych losów jest ważne dla nas wszystkich, zapewne dla każdego w inny sposób. Zachowując w pełni uprawnioną suwerenność własnej pamięci historycznej, możemy jednak powiedzieć, że Unia Lubelska nadała kształt naszym dziejom narodowym, jest naszym wspólnym dziedzictwem” – powiedział rektor KUL ks. prof. Stanisław Wilk. „Wprawdzie bieg dziejów przekreślił jej skutki polityczne, ale nie przekreślił jej pozytywnych następstw w rozwoju cywilizacyjnym, kulturalnym, ekonomicznym i religijnym tych ziem, pozostawiając na tych polach bogatą i żywotną spuściznę. Wspominamy ją, bo wyrażona w niej idea współpracy, jedność w różnorodności, jest wyzwaniem i zadaniem, które stopniowo obejmuje cały nasz kontynent” – dodał ks. rektor.

„Jako znak naszej pamięci i wdzięczności za wieki wspólnej historii pragniemy ofiarować najwyższy laur akademicki, czyli doktorat honoris causa, dostojnym przedstawicielom tych narodów – naszym Znakomitym Gościom na czele z Jego Ekscelencją Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej profesorem Lechem Kaczyńskim – które tworzyły razem z nami wspólny europejski dom i pragną kontynuować tę mądrą, choć trudną pracę” – głosi specjalna uchwała Senatu KUL.

Postać pierwszego doktora honorowego - byłego przewodniczącego Rady Najwyższej Białorusi prof. Stanisława Szuszkiewicza przedstawił historyk prof. Jerzy Kłoczowski. Przypomniał, że prof. Szuszkiewicz odegrał ważną rolę w historii Białorusi, gdy w 1990 roku trafił dzięki głosom opozycji do Rady Najwyższej i stanął na czele Klubu Demokratycznego. W wyniku wydarzeń 1991 roku, puczu moskiewskiego, został wybrany przewodniczącym Rady Najwyższej Białorusi i praktycznie objął funkcję prezydenta. Prof. Kłoczowski przypomniał, że wkrótce potem nastąpiła zmiana nazwy państwa na Republikę Białorusi, ustanowiono nowy herb tego państwa – Pogoń, a więc znak Wielkiego Księstwa Litewskiego, który wraz z białym orłem występował długo na sztandarach Rzeczpospolitej. Przyjęto także narodową flagę biało-czerwono-białą. „Szuszkiewicz reprezentuje wolną Białoruś, która tymi uchwałami została podjęta” – podkreślił polski historyk.

Przywołał także inne zdarzenie, które uczyniło z laureata bohatera wielkiej światowej historii. W sytuacji kryzysu Związku Radzieckiego to z jego inicjatywy odbyło się spotkanie w Puszczy Białowieskiej, podczas którego Borys Jelcyn, Aleksander Krawczuk i właśnie Stanisław Szuszkiewicz uchwalili koniec ZSRR. „W długiej historii wielkich imperiów świata trudno znaleźć analogię do tak szybkiego, pokojowego upadku, niespodziewanego dla świata, jakim stał się rozpad Związku Sowieckiego. Trwa ciągle wielka światowa debata historyczna nad złożonymi przyczynami tego wydarzenia” – stwierdził prof. Kłoczowski.

Za sukces Szuszkiewicza uznał także przekazanie broni jądrowej Białorusi w ręce Rosji. „Pewne trudności doprowadziły do tego, że w 1994 roku został usunięty ze stanowiska prezydenta przez Radę Najwyższą. Ale tych kilka lat w tradycji Białorusi i świata pozostaje jako niesłychanie ważny moment powstania niepodległego państwa, żyjącego w dobrych stosunkach ze wszystkimi sąsiadami, tak bardzo w duchu Unii Lubelskiej” – mówił laudator.

Dziękując za otrzymanie tytułu, prof. Szuszkiewicz powiedział, że gdy był z wizytą w Krakowie w 1974 roku, miał okazję słuchać kard. Karola Wojtyły. „Wtedy zrozumiałem, że moje życie przed tym było zupełnie nienormalne i cały czas starałem się, żeby stało się normalne” – mówił. Przyznał, że wyprowadzenie broni nuklearnej z terytorium Białorusi było jego inicjatywą. „Jestem wdzięczny, że udało się nam to zrobić i będę się starał, by Białoruś wróciła na drogę demokracji, praw człowieka i żeby odpowiadała standardom państw Unii Europejskiej i standardom państw NATO” – powiedział były prezydent.