Rękopiśmienni świadkowie liturgii wawelskich

- Ich konserwacja i oprawa trwała rok. Mszał przyjechał z powrotem na Wawel dopiero dzisiaj rano - powiedziała konserwatorka Ewa Pietrzak.

Mszał z 3 ćwierci XV w., Rytuał z XV w. i  Pasjonał z przełomu XV i XVI w. są na co dzień przechowywane w Archiwum i Bibliotece Krakowskiej Kapituły Katedralnej.

- To rękopiśmienni, kilkuwiekowi świadkowie liturgii wawelskich. Księgi zostały gruntownie odnowione, gdyż ich stan był iście agonalny. Powstały w czasie, gdy biskupi krakowscy z dumą pisali do Stolicy Apostolskiej, że "Służba Boża w katedrze nie ustaje dniem i nocą, trwa przez całą dobę i spełnia ją zespół 200 duchownych". W katedrze codziennie odprawiano przy 40 ołtarzach ok. 100 Mszy św. - powiedział ks. prof. Jacek Urban, dyrektor archiwum kapitulnego.

Mszał jest liczącą 372 strony wielką księgą o wymiarach 37,5x27,5 cm, bogato iluminowaną.

- Zawiera kilkadziesiąt barwnych miniatur oraz inicjałów przedstawiających Chrystusa, Maryję, świętych oraz sceny z Pisma Świętego. Ufundował go dla katedry wawelskiej jeden z kanoników, noszący herb Abdank - powiedział ks. prof. Urban.

Niewielkich rozmiarów jest natomiast 55. kartkowy Rytuał.

- Rozmiar dostosowano tak, by kapłan mógł książeczkę wziąć swobodnie do ręki. Zawiera bowiem formuły błogosławieństw używanych w trakcie liturgii np. podczas chrztu - wyjaśnił dyrektor archiwum kapitulnego.

Ciekawym świadkiem liturgii wawelskich jest Pasjonał, zawierający teksty i nuty śpiewów  Wielkiego Tygodnia.

- Są to nie tylko pasje wg 4 ewangelistów lecz również Lamentacje Proroka Jeremiasza - poinformował ks. prof. Urban.

Księgę ilustrują 2 miniatury barwne przedstawiające Ukrzyżowanie oraz proroka Jeremiasza.

Konserwacja rękopiśmiennych ksiąg liturgicznych była bardzo żmudna.

- Ich pergaminowe karty były odkształcone, mocno zagrzybione, niekiedy uszkodzone. Musieliśmy zdemontować oprawy, rozpruć bloki ksiąg, a potem karta po karcie dezynfekować je, czyścić, wzmacniać i uzupełniać - wyjaśniła E. Pietrzak.

Dwie księgi zostały oprawione na nowo w skórę.

Od opraw ksiąg oddzielono również kartę z XV-wiecznego druku oraz rękopiśmienną kartę z nutami, pochodzącą prawdopodobnie z XV-wiecznego antyfonarza.

Renowację rękopisów dofinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

- W przyszłorocznych planach konserwatorskich jest m.in. renowacja księgi z XII w., wymienionej w najstarszym katalogu naszej biblioteki z 1110 r. oraz księgi rękopisów muzycznych Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego, naszego krakowskiego Bacha. Co roku konserwujemy ok. 3 księgi. W takim tempie już za sto lat wszystkie nasze księgi będą odnowione - powiedział ks. prof. Urban.