Odtajniono notatki KGB o Janie Pawle II

Z dokumentów udostępnionych przez Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, wynika m.in., że służby sowieckie z niepokojem obserwowały wybór Jana Pawła II i przewidywały skutki nowej polityki papieża; jego wpływ na aktywizacje środowisk grecko-katolickich i obywateli ukraińskich. Wpływ ten był od początku monitorowany. 

- Dokument, który służby przygotowały na ten temat jest jednym z bardzo rzadkich świadectw tego typu - podkreślił profesor Georges Mink, Profesor Kolegium Europejskiego w Natolinie.

W odtajnionych materiałach widać niepokój spowodowany wyborem kard. Wojtyły na papieża. - Strach przed kontynuacją polityki Jana XXIII i Pawła VI, strach przed tym, że katolicy na wschodzie; Litwie, Białorusi, Ukrainie zaczną działać - powiedział w rozmowie z KAI Piotr Dmintowicz, historyk, wicedyrektor Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.

- Wybór Wojtyły na papieża może doprowadzić do znacznej aktywizacji katolików i unitów na Ukrainie, organa KGB USRR opracowują metody aktywnego przeciwdziałania wywrotowym dążeniom Watykanu, wykrycia i udaremnienia wrogich działań jego emisariuszy i misjonarzy - czytamy w dokumencie.

Jak Piotr Dmitrowicz historyk, już rok później powstała notka, w której sowieci myślą o powstrzymaniu polityki Ojca Świętego wszelkimi sposobami. - Piszą o tym, że jeżeli dezinformacja i dyskredytacja nie wystarczą, należy sięgnąć po inne środki. To jest ewidentne, że mówi się tu o zamachu - zauważył Piotr Dmitrowicz.

Innym ciekawym wnioskiem, który nasuwa się czytając odtajnione dokumenty, jest fakt, że ich autorzy nie mieli pojęcia o tym jak wyglądają relacje wewnątrz polskiego Kościoła. Widać to chociażby we fragmencie dokumentu pt. "KGB o wyborze Jana Pawła II na papieża":

- Wojtyła w PRL stał na czele grupy prawicowych biskupów, krytykujących kardynała Wyszyńskiego za „nadmierne ustępstwa wobec władzy komunistycznej”. Aktywnie wspierał działaczy tak zwanego „Znaku” – reakcyjnej organizacji katolickiej w Polsce, wydającej gazetę, która występowała z nikczemnymi atakami na tow. Gierka przy okazji podsumowania jego wizyty w Watykanie w październiku 1977 roku i obwiniała kardynała Wyszyńskiego o „zdradę interesów katolików w Polsce” - czytamy.

- Oni nie rozumieli, że Jan Paweł II nie jest politykiem, że skupia się na działalności pokojowej, opartej o godność i prawa człowieka - zauważył wicedyrektor Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, dodając, że w treści dokumentu przebija się również lęk wynikający z bliskiego kontaktu papieża z doradcą prezydenta Stanów Zjednoczonych, Zbigniewem Brzezińskim. - Bali się przede wszystkim tego, że sami nie wiedzieli czego do końca mogą się spodziewać - zauważył historyk.

W ramach konferencji Trzy Rewolucje – Portrety Ukrainy (3R) w Kolegium Europejskim w Natolinie, dyrektor Archiwum SBU, Andrij Kohut zaprezentował nieznane dotychczas dokumenty dotyczące działań KGB w Polsce i w Ukrainie, które mają duże znaczenie w badaniach nad końcem komunizmu i transformacją w Europie Środkowo-Wschodniej.

Odtajnione notatki sowieckich służb specjalnych zawierają informacje na temat wyboru Jana Pawła II na papieża, wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, inwigilacji przez KGB środowiska polskich krótkofalowców oraz transformacji na Ukrainie.

Odtajnione dokumenty Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy zostały udostępnione na stronie internetowej projektu Trzy Rewolucje (3R).