10 najważniejszych odkryć naukowych roku 2009

Pierwsze skamieniałości szkieletów Ardipithecus ramidus zostały wykopane w Etiopii w roku 1994 (w 1992 r. znaleziono pojedynczy ząb) i od razu wzbudziły zainteresowanie badaczy. Naukowe opracowanie wykopalisk przez 47 specjalistów z 9 krajów trwało aż 15 lat. Najważniejszym znaleziskiem okazał się częściowo zachowany, żeński szkielet "Ardi". Okazało się, że czaszka, zęby, miednica i stopy Ardi mają zarówno "prymitywne" cechy jej ewolucyjnych poprzedników, jak i właściwości typowe dla późniejszych hominidów, w tym ludzi. Jak wynika z drobiazgowych badań, Ardi mogła na przykład chodzić na dwóch nogach, ale też dobrze radziła sobie na drzewach. Miała wzrost i wagę dorosłego szympansa.

A oto dziewięć pozostałych z najważniejszych osiągnięć mijającego roku:

Tajemnice pulsarów - wysłany przez NASA teleskop kosmiczny promieniowania gamma Fermi GST pomógł odkryć nieznane dotąd pulsary - kręcące się bardzo szybko gwiazdy neutronowe o potężnym polu magnetycznym.

Rapamycyna przedłuża życie - ten antybiotyk makrolidowy został po raz pierwszy wyizolowany w 1975 roku z bakterii Streptomyces hygroscopicus, z próbki ziemi znalezionej na Wyspie Wielkanocnej, w językach polinezyjskich znanej jako Rapa Nui. Obecnie jest stosowany jako środek hamujący reakcje odrzucania narządów u pacjentów po przeszczepach.

Grafen - pojedyncza warstwa atomów węgla o właściwościach półprzewodnika może zastąpić krzem jako materiał na elementy elektroniczne przyszłości.

Tajemnica odporności na susze - rośliny przeżywają susze dzięki specyficznej cząsteczce. Odkrycie powinno pozwolić na zwiększenie plonów w rejonach ubogich w wodę.

Pierwszy laser rentgenowski - opracowany przez SLAC National Accelerator Laboratory w Kalifornii pozwala dokładniej poznawać zachodzące reakcje chemiczne oraz badać materiały z niezwykłą dokładnością.

Postępy terapii genowej - z jej pomocą zespołom naukowców z USA i Europy udało się leczyć choroby mózgu, wrodzoną ślepotę oraz zaburzenia odporności.

Monopol magnetyczny - czyli cząsteczka z jednym tylko biegunem - pojawił się podczas badań nad osobliwym materiałem krystalicznym, zwanym spinowym lodem.

Woda na Księżycu - odkryta przez NASA dzięki umyślnemu rozbiciu rakiety w pobliżu południowego bieguna Księżyca. Eksperyment, podczas którego stwierdzono obecność pary wodnej w chmurze odłamków po kolizji był częścią misji LCROSS.

Naprawa teleskopu Hubble'a - dokonana przez astronautów dzięki wykorzystaniu promu kosmicznego pozwoliła uzyskać ostrzejsze, bardziej efektowne obrazy kosmicznych obiektów.