Nowa Karta Pracowników Służby Zdrowia

Polskie tłumaczenie publikacji prezentowanej 8 września w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski jest pierwszym jej wydaniem w języku innym niż włoski.

Od ukazania się pierwszej Karty minęło już ponad 20 lat. Dzięki zaangażowaniu abp. Zygmunta Zimowskiego, przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Służby Zdrowia i Duszpasterstwa Chorych rozpoczęto prace nad tym dokumentem. Podkreślił on, że nowe kwestie włączone do aktualnej wersji dokumentu nie naruszają jego zasadniczej, pierwotnej konstrukcji. Nienaruszonym pozostaje solidny fundament, którym jest prawda o nienaruszalności i świętości ludzkiego życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Nowa Karta jeszcze szerzej ukazuje tę prawdę, przywołując nauczenie św. Jana Pawła II (po roku 1994), Benedykta XVI i Franciszka. Nowym dokumentem doktrynalnym najczęściej cytowanym jest Instrukcja Dignitas personae dotycząca niektórych problemów bioetycznych, wydana przez Kongregację Nauki Wiary 8 września 2008 r.

Nowa Karta Pracowników Służby Zdrowia zachowuje strukturę pierwszego dokumentu i dzieli się na trzy części: narodziny, życie i umieranie.

 W części pierwszej – poświęconej problematyce moralnej, związanej z poczęciem i narodzinami człowieka – znajdują się kwestie podjęte już w poprzedniej wersji Karty, lecz tutaj są ukazane w świetle najnowszych dokumentów magisterium Kościoła i w formie językowej bardziej przystępnej dla współczesnego odbiorcy. Znajdziemy w niej moralną ocenę takich kwestii jak: regulacja poczęć, zapłodnienie pozaustrojowe, inżynieria genetyczna, sztuczne zapłodnienie (zarówno heterologiczne jak i homologiczne), klonowanie człowieka (reprodukcyjne i terapeutyczne), kriokonserwacja, diagnoza przedimplantacyjna czy też stosowanie środków wczesnoporonnych.

Druga część dokumentu nosi tytuł: „Życie”. Jak zauważono we wstępie, życie jest nienaruszalne na każdym etapie istnienia, dlatego Nowa Karta przechodzi dalej do kwestii aborcji, która w poprzednim wydaniu znajdowała się w trzeciej części, dotyczącej śmierci. Aborcja – jak stwierdza aktualny dokument – jest przecież przerwaniem życia w jego fazie prenatalnej i stanowi pogwałcenie podstawowego prawa człowieka, jakim jest prawo do życia (n. 51). Wśród kwestii zawartych w tej najobszerniejszej części dokumentu znajdziemy zagadnienia dotyczące także redukcji embrionów, terapii genowej komórek zarodkowych, interwencji na genomie ludzkim, hybrydyzacji ludzko-zwierzęcej, ciąży ektopowej, dziecka nienarodzonego z encefalopatią, prewencji i szczepionek, przeszczepów (ksenoprzeszczepów) oraz terapii regeneracyjnej. Wśród innych ważnych zagadnień etycznych znajdziemy w tej części dokumentu również: prawo do sprzeciwu sumienia, sprawiedliwy dostęp do leków, eksperymenty medyczne, komitaty etyczne, czy prawo do ochrony zdrowia.

Ostatnia, trzecia część dokumentu, podejmuje problematykę zawiązaną ze śmiercią osoby ludzkiej. Wśród wielu kwestii przedstawionych już w poprzedniej Karcie, obecne wydanie poświęca więcej miejsca dylematom moralnym dotyczącym: eutanazji, sztucznego odżywiania i nawadniania, używania środków znieczulających, testamentu biologicznego, prawdomówności wobec umierającego, czy zasady proporcjonalności wobec uporczywej terapii.

Nowa Karta została opatrzona wstępem, którego tytuł „Słudzy życia” podkreśla, że „sługami życia” są nie tylko lekarze, pielęgniarki, farmaceuci, diagności, kapelani, siostry i bracia zakonni, ale także ci, którzy tworzą personel placówek medycznych – począwszy od osób wykonujących najprostsze prace do ludzi z administracji i dyrekcji. Wszyscy oni są szczególnie wezwani, aby kierować się w swoim postępowaniu etyką opartą na poszanowaniu życia i zdrowia oraz godności i praw pacjenta w myśl słów z Evangelium vitae: „Ich zawód każe im strzec ludzkiego życia i służyć mu”.

Nowy dokument to przede wszystkim wielka zasługa abp. Zygmunta Zimowskiego, który od 18 kwietnia 2009 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Papieskiej Rady. Niestety, etap końcowy prac zbiegł się z czasem jego cierpienia i śmierci 12 lipca 2016 r. Chociaż nie doczekał chwili publikacji dokumentu, to jednak zdążył napisać do niego wstęp, który stanowi jeden z ostatnich tekstów jego autorstwa.

Ks. Dariusz Giers
Pracownik Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Ludzkiego
Koordynator grupy roboczej Karty Pracowników Służby Zdrowia