Poprawić bezpieczeństwo górników

Konkursy w tej dziedzinie ogłosiło Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Budżet projektu to 10 mln zł.

Projekt badawczy ma skupić się na sześciu obszarach badawczo-rozwojowych, wskazanych wiosną tego roku przez specjalny zespół, powołany w resorcie nauki i szkolnictwa wyższego. Jego zadaniem był wybór najpilniejszych, z punktu widzenia bezpieczeństwa, tematów dla polskiego górnictwa. Teraz priorytety mają przerodzić się w konkretne projekty, służące poprawie bezpieczeństwa pracy w kopalniach.

"Projekt ma na celu opracowanie rozwiązań, których wdrożenie przyczyni się do minimalizacji zagrożeń i zwiększenia poprawy bezpieczeństwa pracy w obszarach, które w ostatnich latach najczęściej wiązały się z wypadkami w zakładach górniczych" - wyjaśniła Katarzyna Pietruszyńska z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

W ocenie prezesa Wyższego Urzędu Górniczego (WUG) Piotra Litwy, istotą proponowanych zadań badawczych jest opracowanie nowego podejścia do trzech głównych zagrożeń polskiego górnictwa - metanowego, pożarowego oraz klimatycznego.

Wiodącym tematem projektu są rozwiązania zapobiegające zagrożeniom metanowo-pożarowym w kopalniach; to one najczęściej są przyczyną poważnych, zbiorowych wypadków. Od 2000 r. w kopalniach miało miejsce 19 katastrof górniczych, z czego 11 związanych z  zapaleniem i wybuchem metanu. Uwzględniono też kwestię bezpieczeństwa górników w warunkach zagrożenia klimatycznego.

Wśród priorytetów badawczych jest m.in. przygotowanie podstawy nowej kategoryzacji zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. Mają być też opracowane nowe zasady projektowania robót w warunkach zagrożenia pożarowego i metanowego. Chodzi przede wszystkim o odpowiedź na pytanie, jak skutecznie przewietrzać takie miejsca - także wtedy, gdy jest to w wyrobiskach, gdzie nie sięgają kopalniane szyby.

Inne proponowane tematy badawcze dotyczą zasad pomiarów i badań parametrów powietrza kopalnianego oraz interpretacji wyników pomiarów (to ważne dla oceny zagrożenia metanowego i pożarowego), zasad pomiarów i kontroli parametrów przepływu powietrza w wyrobiskach oraz efektywnych metod odmetanowania górotworu w warunkach dużej koncentracji wydobycia. Potrzebne są także skuteczne metody zwalczania zagrożenia klimatycznego, szczególnie tam, gdzie naturalna temperatura górotworu jest wysoka.

Swoje oferty udziału w projekcie mogą składać m.in. samodzielne jednostki naukowe, badawczo-rozwojowe oraz jednostki wchodzące w skład sieci naukowych lub konsorcjów naukowo-przemysłowych. Wskazany jest udział partnerów przemysłowych w realizacji projektów. Wyłoniony zostanie jeden wykonawca dla każdego zadania badawczego.

Prace naukowe dotyczące bezpieczeństwa w kopalniach w wielu przypadkach wynikają z zaleceń specjalnych komisji, które w ostatnich latach wyjaśniały przyczyny górniczych tragedii. W ciągu minionych 10 lat prezes WUG powołał 19 takich komisji; 16 z nich dotyczyło kopalń węgla kamiennego. Komisje te wypracowały 252 wnioski, z których aż 63 dotyczyły środowiska naukowego. Jednak tylko 26 z nich udało się zrealizować, bo instytuty naukowo-badawcze nie były w stanie, finansowo i organizacyjne, udźwignąć ciężaru zalecanych badań. Tymczasem postulaty wielu komisji powypadkowych powtarzały się. Teraz część postulatów komisji ma być zrealizowana w ramach strategicznego projektu badawczego.