O. Żak: Powstała Sieć ds. Ochrony Małoletnich w Kościołach Europy Środkowej i Wschodniej

Jezuita poinformował, że powstanie sieci jest owocem międzynarodowej konferencji poświęconej ochronie małoletnich w Kościele w Europie Środkowo-Wschodniej, która pod hasłem "Naszą wspólną misją ochrona dzieci Bożych" odbyła się we wrześniu 2021 r. w Warszawie.

"Celem tej konferencji było nawiązanie współpracy i kontaktów, podzielenie się doświadczeniami i zobaczenie, w jakim punkcie jesteśmy w poszczególnych krajach. Podjęliśmy wówczas decyzję, by dalej współpracować przekazując sobie dobre praktyki i wiedzę związaną z ochroną małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym" - zaznaczył.

Jezuita wyjaśnił, że wśród uczestników konferencji przeprowadzona została ankieta, w której jednym z pytań było, czy dany uczestnik chce przystąpić do sieci. "Odpowiedź była pozytywna" - stwierdził o. Żak.

Poinformował, że do sieci - obok Polski - dołączyli przedstawiciele Kościołów obrządku wschodniego i łacińskiego z krajów Europy Środkowej i Wschodniej: Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy, Rosji, Słowacji, Czech, Mołdawii, Rumunii, Węgier, Chorwacji, Słowenii i Serbii. Dołączyło także kilka Kościołów z byłych republik sowieckich z Azji Centralnej, czyli z Kazachstanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Uzbekistanu i Turkmenistanu.

"Kościoły w tym regionie są na bardzo różnym etapie, jeśli chodzi o mierzenie się z problematyką wykorzystywania seksualnego małoletnich przez osoby duchowne. Można powiedzieć, że są to Kościoły różnych prędkości" - ocenił o. Żak.

Wyjaśnił, że duża część duchowieństwa w tych krajach jest dopiero na początku drogi radzenia sobie z tym problemem. "Kościoły na Łotwie i w Estonii nie miały jak dotąd jeszcze żadnych zgłoszeń tego typu przestępstw w szeregach duchowieństwa, a mimo to muszą się mierzyć z dużym naciskiem mediów informujących o tym, z jakimi problemami w tej kwestii mierzą się np. kościoły w Polsce, w Niemczech czy we Francji" - powiedział.

Według jezuity Kościoły obrządku łacińskiego na Słowacji i w Czechach dopiero zaczynają mierzyć się z tą problematyką. "Mamy tu do czynienia z pierwszą fazą uczenia się uznania, że ten problem w ogóle ich dotyczy" - ocenił.

Poinformował, że w Ukrainie w Uniwersytecie Katolickim Kościoła grekokatolickiego we Lwowie powstała już instytucja zbliżona do polskiego Centrum Ochrony Dziecka o wdzięcznej nazwie "Centrum Godności Dziecka". "Szefowa tego ośrodka przeprowadziła całkiem solidne badania na temat przemocy seksualnej w społeczeństwie ukraińskim" - ocenił. Dodał, że w ciągu ostatnich dwóch lat dużą pracę w tym temacie wykonał także Kościół na Węgrzech.

Dyrektor Centrum Ochrony Dziecka zaznaczył, że organizatorzy sieci założyli specjalne grupy na platformie MS TEAMS, na której będą się odbywać spotkania poświęcone tematyce ochrony małoletnich. "Będą to spotkania poświęcone prewencji wykorzystywania seksualnego, współpracy i towarzyszenia osobom pokrzywdzonym oraz aspektom prawnym ochrony małoletnich" - podkreślił.

"Najbliższy przygotowywany webinar będzie dotyczył współpracy z osobami pokrzywdzonymi. Spodziewam się również, że po przewidywanej na czerwiec nowelizacji motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi pojawi się zapotrzebowanie nie tylko ze strony kanonistów na interpretację tego dokumentu dotyczącego odpowiedzialności przełożonych kościelnych za rażące zaniedbania w procedowaniu zgłaszanych do nich przestępstw" - zastrzegł.

O. Żak dodał, że obecność uchodźców z Ukrainy, w tym dużej liczby dzieci i ich matek, przyniosła też konieczność zmierzenia się z problemami ochrony tej grupy narażonej na różne przestępstwa, w tym na wykorzystywanie seksualne i handel ludźmi. "Chcemy rozpoznać potrzeby i możliwości przeciwdziałania w tym zakresie i podzielić się nimi z Kościołami w krajach naszego regionu, które również przyjęły uchodźców" - ujawnił.

Dyrektor COD zaznaczył, że powołanie Sieci ds. Ochrony Małoletnich Kościołów Europy Środkowej i Wschodniej poparła Papieska Komisja ds. Ochrony Małoletnich. "Szef papieskiej komisji, kard. Seán Patrick O'Malley, wystosował list do wszystkich konferencji episkopatów, jakie są na tym terenie oraz do osób, które przystąpiły do tej sieci" - powiedział.

Według o. Żaka, powstanie sieci i wykorzystanie platformy może usprawnić i ułatwić proces zmiany mentalności duchowieństwa i wiernych w krajach należących do sieci, koniecznej do adekwatnej odpowiedzi na problem przemocy seksualnej. "Gdyby taka sieć istniała już w 2013 r., kiedy zostałem koordynatorem KEP ds. ochrony małoletnich, pewnie byłoby nam łatwiej" - ocenił.