75 lat temu, 15 marca 1939 r., Wehrmacht dokonał agresji na Czecho-Słowację, zajmując Pragę. Tym samym państwo czechosłowackie przestało istnieć, a w jego miejsce powstały podporządkowane III Rzeszy Protektorat Czech i Moraw oraz Słowacja.
Decyzja Hitlera o zajęciu Czech i Moraw była - jak zauważają Marek K. Kamiński i Michał J. Zacharias w "Polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939" nowością w jego działaniach.
"Dotychczas przywódca III Rzeszy przeprowadzał wszelkie zmiany graniczne w Europie pod hasłem jednoczenia narodu niemieckiego. Obecnie włączając do Rzeszy Czechów, a więc naród nie mający z punktu widzenia etnicznego żadnego związku z Niemcami, Hitler (...) porzucił dotychczasową narodowo-ideologiczną płaszczyznę swoich akcji i zaczął postępować jak imperialista" - piszą historycy.
Upadek państwa czechosłowackiego rozpoczął się z chwilą podpisania układu monachijskiego. 30 września 1938 roku Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Włochy podpisały w Monachium akt, który pozbawiał Czechosłowację części terytorium. Był to pas ziem na pograniczu czechosłowacko-niemieckim, nazywany Krajem Sudeckim. Zdecydowaną większość jego mieszkańców stanowili Niemcy.
Ze strony Francji i Wielkiej Brytanii układ monachijski był szczytowym punktem polityki appeasementu, czyli ustępstw wobec hitlerowskich Niemiec, w nadziei na zachowanie pokoju w Europie.
Hitler już w kilka tygodni po zawarciu układu monachijskiego zdecydował się na likwidację Czechosłowacji i wydał odnośną dyrektywę dla niemieckiej armii.
14 marca 1939 parlament Słowacji, która uzyskała po układzie monachijskim szeroką autonomię w ramach państwa czechosłowackiego, ogłosił jej niepodległość. Stało się to na skutek nacisków Hitlera, który zagroził, że w przeciwnym wypadku pozostawi Słowację na łasce Węgier (na Słowacji mieszkała liczna mniejszość węgierska).
W nocy z 14 na 15 marca 1939 roku w Kancelarii Rzeszy prezydent Czechosłowacji Emil Hácha i minister spraw zagranicznych Frantiek Chvalkovsky zostali zmuszeni - m.in. pod groźbą zbombardowania Pragi - do podpisania dokumentu, który stwierdzał, że oddają los narodu i kraju czeskiego w ręce wodza Rzeszy Niemieckiej. Hitler zadeklarował, że bierze Czechy pod opiekę Niemiec i zapewni im autonomię.
Hácha i Chvalkovsky poinformowali rząd w Pradze o podjętej decyzji. Jej konsekwencją był wydany przez rząd zakaz stawiania oporu przez armię.
Nad ranem 15 marca wojska niemieckie zaczęły zajmować Czechy i Morawy. Wkroczyły tego dnia do Pragi, gdzie witali ich niemieccy mieszkańcy miasta. Do Pragi przybył Hitler.
16 marca 1939 roku powstał Protektorat Czech i Moraw, autonomiczna jednostka administracyjna III Rzeszy. Powołany został urząd protektora Rzeszy.
Opanowanie Czech i Moraw wzmocniło poważne niemiecki potencjał militarny, poprzez przejęcie przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego a także uzbrojenia armii czechosłowackiej.
Francja i Wielka Brytania złożyły w Berlinie noty protestacyjne w związku z zajęciem Czech i Moraw oraz likwidacją Czechosłowacji. Jednocześnie rozpoczęły zwrot od polityki ustępstw wobec III Rzeszy.
Premier Sunak był przerażony tym, co działo się do tej pory.
Premier Sunak był przerażony tym, co działo się do tej pory.