Karnawał: Między Marzanną a Mięsopustem

Z jednej strony jest reakcją na umartwienia przyjmowane w czasie postu, odzwierciedleniem tej części ludzkiej natury, która pragnie zabawy i korzystania z uciech życia. Z drugiej – to swoiste przetworzenie dawnych pogańskich obrzędów związanych z powitaniem wiosny. Nawet tłumaczenie pochodzenia słowa "karnawał" jest odbiciem tej dwoistości. Z jednej strony nazwa tego okresu pochodzi od łacińskiego wyrażenia "carnem levare" (odrzucić mięso), które potem w ludowej łacinie wymawiano "carnelevale". Z drugiej jednak strony mówi się, że to skrót od innego łacińskiego określenia: "carrus navalis". Tak w starożytnym Rzymie zwano łódź na kołach – ukwiecony rydwan boga Bachusa, pojawiający się na rzymskich ulicach podczas hucznych obchodów powitania wiosny. Druga natura czyli maska W każdym człowieku tkwi skłonność do zabawy. Karnawał stwarzał szansę by na kilka dni zapomnieć o kłopotach dnia codziennego. Już w średniowieczu popularne stało się udawanie wówczas kogoś innego niż się jest w rzeczywistości. Biedacy przebierali się za bogaczy, bogacze za biedaków, wszyscy za postacie legendarne czy baśniowe. Niezwykle popularne stały się maski, za którymi można było się ukryć i bawić bez ograniczeń, anonimowo, jakby nie biorąc za siebie odpowiedzialności. Symbolem karnawału stała się więc maska – znak tej drugiej natury człowieka, która brała górę w tym czasie. Bawiono się w wielu krajach, ale najgłośniejsze obchody karnawałowe odbywały się w Italii. Do XVIII wieku najsłynniejszy był karnawał w Wenecji. Potem, po upadku politycznym Republiki Weneckiej, dorównał mu karnawał rzymski. Właśnie stamtąd, z Wenecji i Rzymu w XVI wieku dotarł do Polski obyczaj balów maskowych. Stał się on powszechny w następnych stuleciach. W XVII wieku bale maskowe zwano maszkarami, w XVIII wieku – redutami. Zamiast włoskiego słowa "carnevale", niemieckiego "Karneval" czy hiszpańskiego "carnaval" używano polskiego tłumaczenia: "mięsopust". Pierwsza literacka wzmianka o karnawale w Polsce pochodzi z 1622 r., z utworu nieznanego autora "Mięsopust". Inne siedemnastowieczne utwory z tego okresu to satyra Miaskowskiego "Mięsopust polski", "Maszkary zapustne" Jagodyńskiego czy sowizdrzalski zbiorek wierszy "Kiermasz wieśniacki".