Nie tylko Jankiel

Idea konkursu "Historia i kultura Żydów polskich", adresowanego do uczniów szkół średnich, zrodziła się w 1993 r. w 50. rocznicę powstania w getcie warszawskim. Ze względu na niesłabnące zainteresowanie młodzieży oraz coraz większą popularność w kręgach naukowych i edukacyjnych, 12 lat temu Fundacja Shalom zdecydowała się stworzyć także konkurs "Na wspólnej ziemi" skierowany do młodszych uczniów - ze szkół podstawowych i gimnazjów.

W dotychczasowych edycjach wzięło udział ponad 16 tys. osób. Uczestnicy konkursów mierzą się z tematyką żydowską, podejmując indywidualne lub zespołowe próby odtworzenia miejsc, których już nie ma. W trakcie wywiadów ze swoimi sąsiadami, mieszkańcami lokalnych społeczności, podczas poszukiwań na strychach domów, w starych wiejskich bibliotekach nierzadko dokonują odkryć istotnych z punktu widzenia historycznego lub kulturowego.

Spośród nadesłanych na tegoroczne edycje prac, komisja wybrała 90 autorów, którzy spotkali się w Warszawie podczas ostatniego etapu konkursu na trwające dwa dni egzaminy. Zadaniem każdego ucznia było przygotowanie prac - plastycznych, filmowych, albumowych czy badawczych poświęconych historii i kulturze polskich Żydów. Na ich podstawie odbyła się wstępna selekcja. Każdy z wybranych do finału uczniów był egzaminowany przez komisję - broniąc swojej pracy oraz odpowiadając na pytania ogólne z historii i kultury Żydów polskich. Jak podkreślają organizatorzy, poziom tegorocznych prac był bardzo wysoki.

"Ten konkurs jest dla mnie chyba najbardziej osobisty, bo w kraju, gdzie ciągle mówimy o tolerancji, wy jesteście najpiękniejszym przykładem na to, że coś się może zmienić. Wy jesteście dla mnie takim kwiatem i to jest naprawdę niebywałe, że kiedy weszłam wczoraj do teatru i od rana widziałam, że nie tylko napisaliście wspaniałe prace, ale także opowiadacie o narodzie, który zginął, ale nie zginęła jego kultura i za to wam dziękuję" - mówiła podczas finału dyrektor generalna Fundacji Shalom Gołda Tencer.

List do uczestników skierował także premier Donald Tusk, który ufundował część nagród. "Uważam, że te konkursy są jednymi ze znaków pamięci o żydowskiej kulturze, która przez tyle stuleci wpisywała się w historyczne dziedzictwo Rzeczpospolitej, a która zniknęła niemal zupełnie po tragedii Holokaustu. Z uznaniem odnoszę się do zaangażowania uczestników konkursów i opiekunów projektów. Dziękuję, że stworzyli uczniom szansę poznawania i odkrywania historii i kultury polskich Żydów. Cieszę się, że kolejne generacje młodych ludzi czują potrzebę pielęgnowania otwartej i bogatej kulturowo Rzeczpospolitej" - napisał szef rządu.

Łącznie w obu konkursach przyznano ponad 40 nagród i wyróżnień za prace przygotowane przez uczniów indywidualnych i zespoły. Wśród wręczonych nagród znalazły się m.in. aparaty cyfrowe, czytniki e-booków i miesięczne staże w Muzeum Historii Żydów Polskich. Laureaci pierwszych miejsc otrzymali multimedialne zestawy komputerowe z oprogramowaniem, nagrody finansowe oraz możliwość tygodniowego pobytu w Izraelu. Nagrody specjalne przyznano również niektórym nauczycielom, a także uczniom szkół warszawskich.

Laureaci konkursu otrzymali także wolny wstęp na historię i filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim oraz na judaistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Oferta UW dotyczy uczniów drugich i trzecich klas szkół ponadgimnazjalnych, a UJ - uczniów klas trzecich, którzy pomyślnie zdadzą maturę.

Konkursy zrealizowano dzięki dotacjom m.in. ministra edukacji narodowej, ministra administracji i cyfryzacji oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.