Tyle wiemy o sobie…

W Gazecie Wyborczej powraca kwestia pogromów Żydów. Dokonanych w Polsce i przez Polaków, z niemieckiej inspiracji i przyzwolenia. Dokładnie: przez kilkunastu Polaków. Pozostali ukryli się w domach. Następnego dnia zostali zmuszeni do posprzątania ciał.

Można pytać, czy mogli coś zrobić. Tyle, że to pytanie łatwo zadaje się z pozycji obserwatora. W rozmowie o filmie „Pokłosie” (film jutro wchodzi na ekrany, a rozmowę zamieszczono w Dużym Formacie) Maciej Stuhr opowiada o spotkaniu z człowiekiem, który był świadkiem likwidacji getta w Siedlcach. Widział. Nic nie mógł zrobić. A jednak ciągle tkwi w nim pytanie-wyrzut sumienia. Mogłem? Nie mogłem? To zupełnie inne pytanie, niż zadane z pozycji obiektywnego obserwatora.

Dotykamy niewyobrażalnego zła. Nie można o nim milczeć. Ale mówiąc nie można stawiać znaku równości między tymi, którzy zabijali i tymi, którzy milczeli, bo nie odważyli się postawić na szali własnego życia. Trzeba mieć świadomość, że tyle wiemy o sobie, na ile nas sprawdzono. I dziękować Bogu, że nie stanęliśmy w takiej sytuacji. Ile razy w znacznie prostszych zabrakło nam odwagi?

Zupełnie inny wymiar zła w tekście „Jak nie zarobiłam 7 tys. złotych”. Również Duży Format. Ktoś zastosował wszelkie formy manipulacji by zarobić na naiwnych, którzy skuszą się na łatwy zarobek. Powinni być mądrzy i przeczytać regulamin. Być może. Niemniej jest dla mnie oczywiste: mówimy o wyłudzeniu pieniędzy. O oszustwie i kradzieży.

Szokujące zestawienie? Być może. Ale pozwolę sobie przypomnieć, że kwota 200 zł do wpłacenia dla jednych to drobiazg, dla cały budżet miesięczny, który zostaje po dokonaniu opłat. Albo i tyle nie mają. Nie mam wątpliwości: łatwiej nabierze się ktoś w sytuacji krytycznej niż ten, któremu wszystko jedno.

Można komuś odebrać pieniądze na chleb. I nie ma tu najmniejszego znaczenia, że gdzieś tkwiły regulaminy zabezpieczające prawnie. Z moralnego punktu widzenia jest to grzech wołający o pomstę do nieba.

Zabijający człowieka bez pomocy noża. I niebrudzący rąk.