Program duszpasterski 2013/14

Parafialne Rady Duszpasterskie

Abp Gądecki zaprosił na I Kongres Parafialnych Rad Duszpasterskich, który odbędzie się 14-15 września w Licheniu. Kongres będzie nawiązywał formułą do ubiegłorocznego Kongresu Diecezjalnych Rad Duszpasterskich, który również odbył się w tym samym miejscu. Zdaniem przewodniczącego Komisji Duszpasterstwa KEP, spotkanie takie jest konieczne, by parafialne rady duszpasterskie działały prężniej, albo powstawały tam, gdzie jeszcze ich nie ma. Istotnym celem Kongresu ma być wypracowanie zasad funkcjonowania takich gremiów.

Zdaniem abp. Gądeckiego, dobrze sobie radzą w parafiach rady ekonomiczne, w których działają ludzie odpowiednio przygotowani merytorycznie do pełnienia tych obowiązków, natomiast rola rad duszpasterskich często ogranicza się do wykonywania poleceń proboszcza w zakresie prac technicznych. - Rzadko spotyka się parafialne rady, które korzystają z diecezjalnego programu duszpasterskiego, który jest aplikacją programu ogólnopolskiego – zauważył abp Gądecki.

Wiceprzewodniczący Episkopatu Polski ocenił, że jedynie 10 proc. rad parafialnych realizuje wytyczne diecezjalnego programu duszpasterskiego, mimo że otrzymują go prawie wszystkie. – To jest uzasadnienie potrzeby I Kongresu Parafialnych Rad Duszpasterskich – skonstatował abp Gądecki.

Co wydarzy się w Licheniu?

Założenia programu Kongresu przedstawił ks. dr Krystian Piechaczek, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego w Gliwicach. Celem Kongresu jest podsumowanie dotychczasowej działalności Parafialnych Rad Duszpasterskich (PRD), ocenę szansy ich rozwoju oraz wymiana doświadczeń i oczekiwań członków. Ks. dr Piechaczek zwrócił uwagę, że są w Polsce diecezje, w których już w latach 70. ub. wieku zaczęły działać PRD, ale są i takie, gdzie powołano je stosunkowo niedawno. Bardziej niż duszpasterskie, w parafiach działają rady ekonomiczne.

Zdaniem prelegenta, przy omawianiu PRD, można zastosować następującą typologię: a) brak PRD, b) PRD aktywizująca się z okazji wizytacji biskupa, c) PRD, która co jakiś czas "przyjmuje" sprawozdanie proboszcza, d) PRD jako "ciało doradcze", której rady zasięga się w banalnych kwestiach takich jak godzina Mszy św. w wakacje, e) PRD działająca ze świadomością swojej roli, zadań i sensu istnienia, podnosząca własne kompetencje.

Zdaniem ks. dr Piechaczka, w 70 proc. przypadków PRD, są to rady typu od a) do d), czyli proboszcz radzi sobie sam.

W programie Kongresu przewidziano celebrowanie liturgii, z uwzględnieniem Roku Wiary, konferencje oraz zajęcia w trzech grupach tematycznych: martyria, liturgia i diakonia. Spotkanie rozpocznie się 14 września o godz. 11.00, a zakończy w niedzielę 15 września po Mszy św. o godz. 12.00.

Organizatorzy spodziewają się co najmniej 1,3 tys. osób, ale gotowi są na zabezpieczenie noclegu nawet do 2 tys. delegatów. Niedługo powstanie strona internetowa dla rejestracji uczestników. Zachęca się by z każdego dekanatu wydelegować jedną osobę, a spośród delegacji diecezjalnej przedstawiciela, który krótko mógłby zaprezentować stan Parafialnych Rad Duszpasterskich w diecezji. W ten sposób skompletowane zostaną dane nt. PRD. Podczas spotkania w Licheniu przedstawione zostaną też wyniki badań socjologicznych dotyczących funkcjonowania rad.

Dane statystyczne i zaplanowane badania

Podczas spotkania dyrektorów wydziałów duszpasterskich księża mieli okazję zapoznać się z wynikami badań religijności Instytutu Statystyki kościoła Katolickiego, które przedstawił ks. Wojciech Sadłoń SAC. Mówił on, że w ciągu ostatnich 20 lat widać zmianę w religijności - spadają praktyki religijne. W 1991 roku 4 proc. ankietowanych określało się jako niepraktykujący, a w 2012 - 10,1 proc. Maleje też poczucie związania z parafią - z 50 proc. w 1991 roku, na ok. 40 proc. w 2012. To zjawisko socjologowie wiążą z wewnętrzną migracją Polaków ze wsi do miast, gdzie parafie są większe i ludzie czują się anonimowi. Zmalała też wiedza o sakramentach, za to wzrosła świadomość tego co jest niedopuszczalne z moralnego punktu widzenia przez Kościół. Aborcję jako "niedopuszczalną" określa w 2012 roku 64,6 proc. (w 1991 r. 36,7), seks przedmałżeński 30,3 (21,7 w 1991 r.), antykoncepcję 21,1 (w 1991 r. 17,7).

Jednocześnie wzrasta wrażliwość religijna Polaków - w 2012 roku 20 proc. ankietowanych określało siebie jako głęboko wierzących (w 1991 roku 10 proc.). Na pytanie o osobiste doświadczenie Boga "tak" odpowiedziało w 2012 roku 46 proc., podczas gdy w 1991 roku 22 proc. Polacy nadal są też przywiązani do wartości takich jak rodzina, dzieci, coraz bardziej cenią przyjaźń, religię, wolność i hobby.

Przedmiotem badań były też wspólnoty parafialne. W 2008 roku (badania przeprowadzane przez ISKK i GUS) 2,6 mln Polaków należało do wspólnot parafialnych, a liczba wspólnot to 60 tys. - czyli po ok. 5 wspólnot w jednej parafii. Najbardziej liczny i najbardziej stabilny pod względem liczebnym od 10 lat jest Żywy różaniec - ok. miliona zaangażowanych. Ministranci 157 tys. (1998 r.) i 202 tys. w 2008 r. , do scholi należało w 1998 r. 35 tys. - w 2008 r. 60 tys. Zmalała liczba członków Akcji Katolickiej z 47 tys. do 30 tys. Wzrosły za to liczebnie Parafialne Zespoły Caritas z 13 tys. do 32 tys.

Najczęściej - w 60 proc. przypadków, wspólnoty zakłada proboszcz, w 15 proc. świeccy, a w 23 proc. wspólnie świeccy i duchowni. Większe liczebnie wspólnoty są zakładane przez świeckich. 63 proc. wspólnot ma jednego lidera, 20 proc. wieloosobową radę. Zauważana jest także przewaga pań - ale dzieje się tak nie tylko w religijnych wspólnotach. Zaangażowane we wspólnoty są osoby młode - do 36 roku życia i starsze, od 60 roku życia. Zaangażowanie spada w wieku dojrzałym od 37 do 60 lat.

Wkrótce mają zostać prowadzone najnowsze badania statystyczne, dotyczące funkcjonowania Parafialnych Rad Duszpasterskich. Mówili o nich ks. dr Tomasz Wielebski oraz dr Mateusz Tutak z Sekcji Teologii Pastoralnej WT UKSW. Przypomnieli oni, że wg badań przeprowadzonych przez CBOS w 2005, 2008 i 2011 - 47 proc. ankietowanych twierdziło, że w ich parafii istnieje Parafialna Rada Duszpasterska, zaś 13 proc., że nie ma takiej, pozostałe nie wiedziały czy taka instytucja funkcjonuje w ich parafii.

Część ilościowa badań została już przeprowadzona przy okazji liczenia dominicantes. Proboszczowie wypełniali ankiety. Teraz przeprowadzona będzie ankieta jakościowa, do proboszczów zapukają ankieterzy Instytutu Statystycznego, którzy pytać będą o działania PRD, rozmawiać będą także z członkami tych rad. Zaplanowane zostały również badania fokusowe, w trzech ośrodkach w Polsce, gdzie do dyskusji o PRD zaproszeni będą delegaci z danego regionu.

- Pojawiają się pytania proboszczów dotyczące Parafialnych Rad Duszpasterskich "co ja będę z tego miał?" - mówił ks. Wielebski. - Pytanie musi jednak brzmieć "co ja robię, aby Kościół stał się wspólnotą?".

Przytoczył on również źródła informacji nt. PRD - poczynając od Kodeksu Prawa Kanonicznego (kanon 536), przez II Polski Synod Plenarny, po Wytyczne w sprawie Parafialnych Rad Duszpasterskich, wypracowane przez Komisję Episkopatu ds. Apostolstwa Świeckich już w 1975 r.

Parafialna Rada Duszpasterska ma głos doradczy, a nie decyzyjny. Decyzje podejmuje proboszcz. Roztropność wskazuje jednak na liczenie się z głosem rady. Zajmuje się ona sprawami szeroko rozumianych zadań duszpasterskich parafii, a jej zadaniem jest współpraca duchownych i świeckich, pobudzanie i rozwój inicjatywy apostolskiej w parafii, koordynacja działań apostolskich, wspomaganie duchowieństwa w pracy duszpasterskiej i katechetycznej, wyrażanie opinii w sprawach parafii, wskazywanie propozycji i wniosków dot. pracy parafialnej.