Karmelici o czterech wiekach w Polsce

Na ten pierwszy okres obecności karmelitów bosych w Rzeczypospolitej przypadają początki, a następnie dynamiczny rozwój dwóch pozostających pod ich opieką sanktuariów maryjnych: w Wilnie przy Ostrej Bramie oraz w Berdyczowie. Ostra Brama stała się głównym ośrodkiem kultu maryjnego na Litwie, zaś sanktuarium berdyczowskie z wizerunkiem Matki Bożej ukoronowanym w roku 1756 promieniowało na znaczne obszary Ukrainy. Niektóre inne kościoły stały się ośrodkami intensywnego kultu św. Józefa (Kraków, Poznań, Wiśnicz), oraz Cierpiącego Chrystusa (Milatyn, Lwów, Warszawa). Mieli też polscy karmelici bosi pewien udział w misjach zakonu na terenach Azji. Jedenastu zakonników w XVII i XVIII wieku pracowało jako misjonarze w Persji, Mezopotamii, Syrii i Indiach, a jeden z nich, o. Florencjusz Szostak, rodem z Litwy, został biskupem i wikariuszem apostolskim w Malabarze. Od samego początku w prowincji istniały kolegia filozofii i teologii, w których młodzi zakonnicy odbywali studia przygotowujące do przyjęcia święceń kapłańskich. Funkcję tę na przestrzeni 200 lat pełniły różne klasztory. Początkowo kolegia funkcjonowały jedynie w Krakowie, Lublinie i Warszawie, potem także we Lwowie, Wilnie, Grodnie i Antoleptach, a wreszcie okresowo w Przemyślu, Poznaniu i Wiśniczu. Istnienie własnych ośrodków nauki sprzyjało działalności pisarskiej zakonników. Piśmiennictwo polskich karmelitów bosych dotyczyło teologii życia duchowego, mariologii oraz teologii polemicznej. Spośród autorów karmelitańskich XVII wieku należy wymienić przede wszystkim o. Mikołaja Opackiego, o. Hieronima Cyrusa, o. Andrzeja Brzechwę, o. Stefana Kucharskiego, o. Bonawenturę Frezera i o. Wacława Gołuchowskiego. Wielu ojców i braci odznaczało się świętością życia. Zachowane do naszych czasów źródła zakonne wymieniają licznych zakonników, którzy uznawani byli za wzory doskonałej realizacji ideału karmelitańskiego. Nie zabrakło i takich, którzy ponieśli śmierć męczeńską, by wymienić choćby o. Makarego Demeskiego, który w roku 1624 zginął z rąk Tatarów. Wreszcie nie można pominąć milczeniem ofiarnego zaangażowania ojców w posługę duchowną wobec karmelitanek bosych. Przybyły one do Polski w roku 1612 i w ciągu kilkudziesięciu lat założyły łącznie osiem klasztorów. Ojcowie byli ich spowiednikami i w wieloraki sposób spieszyli im z pomocą, zwłaszcza podczas długotrwałych tułaczek z czasu wojen i epidemii.