Judaizm w Polsce

ZGWŻ jest pewnym "instytucjonalnym parasolem" nad gminami. Podobną - koordynującą i porządkującą rolę odgrywa Naczelny Rabin Polski. Sama idea naczelnego rabina jest jak na judaizm stosunkowo młoda - liczy sobie zaledwie 200 lat. Naczelny rabin nadzoruje pracę całego rabinatu w kraju i rozstrzyga kwestie koszerności. Wybierany jest i zatrudniany przez radę Związku. Obecnie, od 8 grudnia 2004 r. funkcję tę pełni Michael Schudrich. Odzyskiwanie mienia ZGWŻ jako prawny kontynuator przedwojennych gmin ma prawo, zgodnie z ustawą z 1997 r., reprezentować polskich Żydów w procesie odzyskiwania przedwojennego mienia gmin i innych wyznaniowych osób prawnych. Według szacunków Związku przed 1939 r. do gmin należeć miało ok. 5 tys. obiektów. Jak podkreśla Piotr Kadlcik, w myśl ustawy można się starać o odzyskanie tylko ok. 20 proc. przedwojennego mienia. "Dotychczas udało nam się odzyskać ok. 15 proc. tego, o co składaliśmy wnioski" - stwierdza. Warto przypomnieć, ze proces zwrotu mienia podmiotom wyznaniowym i osobom prywatnym żydowskiego pochodzenia to dwie zupełnie różne, choć często mylone sprawy. Coraz barwniej Gminy żydowskie w Polsce zatrudniają ortodoksyjnych rabinów, ale żydowskie życie religijne staje się coraz bardziej różnorodne. W 1999 r. w Warszawie założone zostało stowarzyszenie Beit, którego celem jest kultywowanie judaizmu w jego nurcie reformowanym. "Wielu Polaków żydowskiego pochodzenia pragnie żyć zgodnie z tradycją Przodków, ale z różnych względów nie chce utożsamiać się z nurtem ortodoksyjnym" - czytamy na stronach internetowych stowarzyszenia. Członkowie Beit (obecnie ok. 300 osób) wspólnie świętują Szabaty oraz święta żydowskie, spotykają się na prelekcjach, wykładach, organizują wystawy, czy koncerty. Mają też swojego własnego rabina, którym jest Burt Schuman. W Warszawie działa też synagoga ultraortodoksyjnych chasydów z Chabad Lubawicz, w opinii wielu - najbardziej dynamicznego obecnie ruchu chasydzkiego na świecie, z ok. 250 tysiącami wyznawców i 1500 ośrodkami w 35 krajach na 6 kontynentach. Chabad jako organizacja religijna działa na terenie całej Polski propagując wśród Żydów ortodoksyjny judaizm. Znana jest też z szeregu inicjatyw publicznych, np. akcji zapalania świec w święto Chanuka. Na wielu polach współpracuje z ZWGŻ. Dialog W Polsce pojawia się też szereg inicjatyw służących zbliżeniu zarówno między Żydami i Polakami, jak i na płaszczyźnie religijnej - między wyznawcami judaizmu i chrześcijaństwa. Ostatnie 40 lat to prawdziwy przełom na tym polu, wyznaczony przede wszystkim przez deklarację Soboru Watykańskiego II "Nostra aetate" z 1965 r. ( a zwłaszcza jej punkt 4.) i uzupełniające ją dokumenty z 1974 i 1985 r. Biskupi polscy po raz pierwszy najpełniej przedstawili posoborową reorientację nauczania w odniesieniu do Żydów w liście pasterskim z 30 listopada 1990 r. W Episkopacie działa Komitet ds. Dialogu z Judaizmem Jego obecnym przewodniczącym jest bp Mieczysław Cisło. Rokrocznie od 1998 r. Komitet organizuje 17 stycznia Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. Pierwszy taki dzień obchodzono pod hasłem "Kto spotyka Jezusa Chrystusa, spotyka judaizm". Ważnym miejscem spotkań i dialogu jest też Polska Rada Chrześcijan i Żydów, która powstała w 1989 r. Rada organizuje m.in. coroczne spotkanie modlitewne Szlakiem pomników Getta Warszawskiego w rocznicę wybuchu powstania w Getcie Warszawskim (19 kwietnia), czy wspólną modlitwę z okazji żydowskiego święta Simchat Tora (Radość Tory). Choć wielu przedstawicieli środowisk żydowskich postrzega rodzime inicjatywy katolickie jako zbyt powściągliwe, przeważa ocena pozytywna. Przyczyniło się do niej m.in. głębokie i poważne, w tym także przez Kościół w Polsce, podjęcie niezwykle trudnej debaty o zbrodni w Jedwabnem. "Głębia tej debaty spowodowała, że Polska stała się krajem najbardziej zaawansowanym w całej Europie Wschodniej w dziele stawiania czoła winom popełnionym wobec Żydów" - zaznacza prof. Stanisław Krajewski w wydanej ostatnio książce "Tajemnica Izraela a Tajemnica Kościoła". Wspomina on również nabożeństwo pokutne odprawione przez kard. Glempa i polskich biskupów 27 maja 2001 r. w Warszawie w uznaniu tej zbrodni. "Odczuwam satysfakcję, że polski Kościół przemówił głosem Jana Pawła II" - pisze.