Metropolita Stefan: Konstantynopolitańska autonomia to praktycznie niezależność

Co wydarzyło się w roku 1978. Czy nie doszło wtedy do zniesienia Waszej autonomii przez ówczesnego patriarchę Demetriosa? Nie, nasza autonomia została wyłącznie zawieszona. Wspomniany arcybiskup Tallina Aleksy (Rydygier) był zaniepokojony równoległym istnieniem dwóch jurysdykcji na terenie dzisiejszej Estonii i w celu zachowania jedności Kościoła prawosławnego zwrócił się do patriarchy Demetriosa o podjęcie stosownych kroków. Jak już mówiłem, estońskie parafie istniały na terenie dzisiejszej Estonii (która wówczas była Republiką Estońską ZSSR). Patriarcha Demetrios wyłącznie zawiesił autonomię estońskiego Kościoła prawosławnego w kraju. Dlatego w roku 1996 nastąpiło odnowienie tomosu patriarszego z roku 1923. W ten sposób ówczesny arcybiskup Aleksy potwierdził, że nasz Kościół wtedy istniał, o czym zdaje się później jako patriarcha Aleksy zapomniał. Następny raz usłyszeliśmy w Polsce o autonomicznym Kościele Prawosławnym Estonii po spotkaniu w ubiegłym roku w Rawennie. W wywiadzie, który opublikowaliśmy w naszym serwisie, biskup Hilarion nazwał Wasz Kościół „tzw. Estońskim Autonomicznym Kościołem Prawosławnym”, przyznał, że decyzja o opuszczeniu pochodziła z Moskwy. Powiedział również, że jeżeli zaproszony został Kościół Estonii, dlaczego nie autonomiczne Kościoły Ameryki, Łotwy, Ukrainy, czy autonomiczny Kościół Estonii – Patriarchatu Moskiewskiego, który również ma status autonomii. Po pierwsze proszę nie zapominać, że obydwa patriarchaty rozumieją autonomię w odmienny sposób. W przekonaniu Moskwy autonomia polega na nieco większej wolności w sprawach kościelnych, jednak diecezja pozostaje nadal częścią patriarchatu, jak to ma miejsce na Ukrainie, Białorusi, Łotwie i tutaj w Estonii. Konstantynopolitańska autonomia to praktycznie niezależność. Finlandia i nasz Kościół znajdujemy się pod duchową opieką Konstantynopola do momentu, gdy nie będziemy w stanie uzyskać autokefalii. Istnieją szczególne procedury uznawania autokefalii, a problem jest na tyle złożony, że nie jesteśmy go w stanie w tym miejscu naświetlić. Moskwa w swoim czasie zwróciła się do Konstantynopola o uznanie autokefalii Prawosławnego Kościoła Ziem Czeskich i Słowackich i uzyskała je. Kościoły japoński i amerykański uzyskały odpowiednio autonomię i autokefalię, jednak w obydwu tych krajach znajdują się równoległe diecezje Patriarchatu Moskiewskiego, cóż to zatem za autonomia i autokefalia… Następny argument, o którym słychać, sprowadza się do tego, że liczba Waszych wiernych nie jest znaczna. Macie co prawda większą ilość parafii niż diecezja Patriarchatu Moskiewskiego, jednocześnie jednak o wiele mniej wiernych … To nie jest takie proste. Do naszego Kościoła należy 30 tysięcy wiernych (Estończyków i Rosjan), mówi się że 150 tysięcy Rosjan zdeklarowało przynależność do diecezji Patriarchatu Moskiewskiego (cała społeczność Rosjan to 450 tysięcy – a w kraju jest półtora miliona ludności). Jednak frekwencja w nabożeństwach w naszym Kościele jest bardzo wysoka, wynosi 50 % a w czasie większych świąt niemal 100%. Tutejsi Rosjanie z kolei są bardzo podobni do tych, którzy mieszkają w Rosji, na co oczywiście miał wpływ system, w którym żyli. W nabożeństwach w cerkwiach diecezji Patriarchatu Moskiewskiego uczestniczy, o ile mi wiadomo, ok. 5% zdeklarowanych prawosławnych chrześcijan. Z niezależnych badań wynika, że nasz Kościół jest w największym stopniu Kościołem misyjnym w tym zsekularyzowanym kraju. W roku 2000 miał 18 tysięcy członków, w roku 2006 - 25, obecnie 30 tysięcy.