Ekskomunika za aborcję - analiza prawna

3. Niezawiniona ignorancja, nieuwaga, błąd. Ignorancja niezawiniona uwalnia od winy i od wszelkiej kary (kan. 1323 n. 2 KPK). W prawie kościelnym do ignorancji przyrównany jest błąd czyli posiadanie wiedzy fałszywej i nieuwaga czyli przejściowy stan nieznajomości. Tak więc kto popełnił przestępstwo aborcji na skutek ignorancji niezawinionej, błędu czy nieuwagi nie podlega żadnej karze. Należy jednak pamiętać, że ignorancja ciężko zawiniona czyli przewrotna lub umyślna nigdy nie może być brana pod uwagę jako okoliczność wyjmująca spod prawa karnego sprawcę przestępstwa (kan. 1325 KPK). 4. Przymus fizyczny, przypadek. Sprawca działający pod wpływem przymusu fizycznego jak również na skutek przypadku nie może odpowiadać za swoje czyny bowiem nie działa w sposób wolny. Dlatego wzorem prawa rzymskiego prawodawca kościelny przyjmuje zasadę, że przypadku nie można przewidzieć czyli w konsekwencji nie można zań karać. 5. Bojaźń. Prawodawca w kan. 1323 n. 4 KPK stwierdza, że nie podlega żadnej karze, kto w chwili przekroczenia ustawy działał pod wpływem chociażby względnie tylko ciężkiej bojaźni albo konieczności lub wskutek wielkiej niedogodności, jeśli czynność nie jest wewnętrznie zła ani nie powoduje szkody dusz. W przypadku aborcji zachodzą okoliczności przeciwne do wyżej wspomnianych. Czyn aborcji jest bezprawiem kryminalnym wewnętrznie złym, jak każde zabójstwo. Dlatego okoliczności, o których mowa nie wyjmują sprawcy aborcji spod prawa karnego. Można tutaj jedynie dopatrywać się zmniejszenia winy i wówczas sprawca aborcji nie podlega karze wiążącej mocą samego prawa, ale powinien zostać ukarany odpowiednią karą lub pokutą (kan. 1324 KPK). 6. Brak używania rozumu. Każdy kto na stałe nie posiada używania rozumu wyjęty jest spod kary. Może się jednak zdarzyć, że sprawca nie jest pozbawiony na stałe używania rozumu, ale przestępstwo popełnił np. pod wpływem hipnozy. Czyli w momencie przestępstwa nie używał rozumu, a więc nie mógł ocenić swego postępowania. Wówczas jest wyjęty spod kary. Nieco inaczej ma się rzecz ze sprawcą popełniającym aborcję w stanie zamroczenia alkoholowego. Jeżeli stan zamroczenia alkoholowego został spowodowany celowo, aby dokonać przestępstwa albo wytłumaczyć się od winy sprawca nie jest wyjęty spod kary. Ekskomunika wiążąca mocą samego prawa (latae sententiae) jest karą za przestępstwo aborcji. Kan. 1324 KPK podaje następujące okoliczności: jeżeli sprawca działa bez pełnej poczytalności, był pozbawiony pełnego używania rozumu, wola jego była ograniczona na skutek poważnego wzburzenia uczuciowego (jeżeli nie było ono wywołane dobrowolnie lub świadomie podtrzymywane), jeżeli sprawca był małoletni i ukończył szesnasty rok życia, jeżeli sprawca działał pod wpływem ciężkiej bojaźni, z konieczności lub wielkiej niedogodności nawet, gdy przestępstwo było czynem wewnętrznie złym i powodowało szkodę dusz, jeżeli sprawca bez winy nie wiedział, że do ustawy została dołączona kara, oraz, gdy sprawca działał w stanie zamroczenia alkoholowego, które nie zostało wywołane w celu popełnienia przestępstwa lub wytłumaczenia się od winy, których zaistnienie może znieść karę ekskomuniki wiążącej mocą samego prawa sprawcę przestępstwa aborcji jednak nie pozbawiają go całkowicie odpowiedzialności, a tym samym kary za popełnione przestępstwo. W takich okolicznościach powinien on zostać ukarany inną odpowiednią karą lub pokutą (dokonuje się to najczęściej w sakramentalnej spowiedzi). Istnieją jeszcze trzy okoliczności, które zwiększają odpowiedzialność sprawcy przestępstwa aborcji (kan. 1326 KPK). Pierwsza dotyczy sytuacji, w której na sprawcę aborcji została już nałożona kara wyrokiem sądowym, a sprawca po tym fakcie powraca znów do przestępstwa aborcji (recydywa); druga dotyczy sytuacji, w której przestępca posiada jakąś godność lub nadużywa swojej władzy czy urzędu w celu popełnienia aborcji. W obu przypadkach sprawca powinien być ukarany obok ekskomuniki wiążącej mocą samego prawa dodatkową karą. Trzecia okoliczność dotyczy sytuacji, w której sprawca powinien odpowiadać z tytułu winy umyślnej mimo iż kara ustanowiona jest za przestępstwo nieumyślne ponieważ sprawca przewidział skutek, ale nie podjął takich środków ostrożności dla jego uniknięcia jakie by podjął każdy sumienny człowiek. Jak widzimy popełnienie przestępstwa aborcji jest wielce skomplikowane i nie należy zbyt pochopnie wydawać osądów. Przypisy: 1) Ks. Edward Sztafrowski Podręcznik prawa Kanonicznego, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986 r., t. IV, s. 364.