Cena prowokacji

Ile można w Polsce zarobić na obrazie uczuć religijnych? Odpowiedzi na to pytanie szukają właśnie wydawcy pop kulturowego pisma „Machina”. Wiele wskazuje na to, że wkrótce dowiedzą się ile można na tym stracić. W całej sprawie nie może być mowy o przypadku. Wydawca „Machiny” całkowicie świadomie sprofanował na okładce pisma Czarną Madonnę. Zrobił to, by przyciągnąć uwagę mediów i przebić się do publicznej świadomości z informacją o powrocie tytułu na rynek (co nie jest rzeczą łatwą). Jego ostentacyjne zdziwienie, czy wręcz zaskoczenie faktem, że obraził uczucia religijne milionów Polaków, nie są niczym innym, jak tylko dalszą częścią starannie wyreżyserowanej kampanii promocyjnej. To ważna uwaga. Nie mamy bowiem do czynienia z jakimś nieporozumieniem, brakiem wrażliwości, czy wyobraźni, ale z przeprowadzoną „na zimno” prowokacją. Z wyreżyserowanym skandalem. Świadczy o tym choćby staranny wybór obiektu profanacji. Chodzi przecież nie tylko o słynący cudami obraz, ale o symbol tożsamości patriotycznej i religijnej, ważny dla większości Polaków. Wstrząśnięci prowokacją Ojcowie Paulini w specjalnym komunikacie przypomnieli, iż znak Ikony jasnogórskiej pełnił w czasie rozbiorów nawet rolę godła narodowego. Wykorzystanie go na okładce jako „oprawy” dla gwiazdy współczesnej pop kultury nie mogło pozostać niezauważone. Skandal i rozgłos był gwarantowany, zwłaszcza w czasie, gdy głównym tematem debaty publicznej są granice wolności słowa. I o to wydawcy chodziło.

Przekroczyć Rubikon

Ta akurat sprawa na pewno nie dotyczy granic wolności wypowiedzi artystycznej, a ściślej, jest klasycznym przykładem nadużywania tej wolności w sposób całkowicie świadomy, wręcz celowy. Nie ma tu mowy o kontrowersji, wszystko jest jasne. Oczywiście bywa często tak, że symbole religijne funkcjonują w sferze publicznej, zwłaszcza reklamowej jako pozbawione kontekstu znaki, a twórcy korzystający z nich nie mają ani złych intencji, ani nawet świadomości, że naruszają jakieś tabu. Na tej zasadzie wszystkie kampanie związane z okresem Bożego Narodzenia obficie czerpią z ikonografii religijnej. Bez względu na porę roku, można zresztą bezkarnie igrać w reklamach z diabłem i aniołem, przebierać aktorów w habity i sutanny, nie urażając niczyich uczuć, co najwyżej dobry smak.