Pamięć o Polskim Państwie Podziemnym

„Uważamy, że obowiązkiem wolnego społeczeństwa jest przypomnienie Polskiego Państwa Podziemnego, jego dziedzictwa i jego ideałów, które ziściły się w wolnej Polsce” - pisze w specjalnym liście otwartym prezes IPN Łukasz Kamiński. „27 września 2014 r. wywieśmy flagi narodowe na budynkach samorządowych. Zapalmy znicze na grobach poległych i zmarłych. Niech tego dnia kotwica Polski Walczącej zagości na stronach internetowych i łamach prasy lokalnej. Pokażmy, że pamiętamy o Polskim Państwie Podziemnym i jego bohaterach” - apeluje prezes IPN.

Celem akcji jest to, by obchody nie ograniczały się jedynie do szczebla centralnego, by objęły jak najszersze grono ludzi nie tylko jako uczestników, ale także w roli organizatorów. Instytut proponuje, by uroczystości odbyły się w szkołach lub domach kultury. Ponieważ 27 września wypada w sobotę, szkolne uroczystości mogą się odbyć w piątek. Pomocą mają służyć materiały edukacyjne przygotowane przez IPN. Można je znaleźć pod adresem: http:// pamiec.pl/pa/edukacja/akcje-i-obchody/ogolnopolskie/polskie-panstwo-podziem/14057,Polskie-Panstwo-Podziemne.html

Na stronie są np. faksymile „Testamentu Polski Walczącej” z 1 lipca 1945 r. i relacje uczestników, a także wypowiedzi historyków, opracowania i bibliografia umożliwiająca samodzielne poszerzenie wiedzy. Są też tam wystawy planszowe na temat Polskiego Państwa Podziemnego do samodzielnego wydrukowania albo wypożyczenia z Instytutu. Znaleźć można ramowy scenariusz szkolnej „konferencji prasowej” (w rolę dziennikarzy wcielają się zainteresowani uczniowie, pytania mogą zadawać wszyscy) z udziałem uczestników Polskiego Państwa Podziemnego, np. spośród członków rodzin uczniów lub historyków.

75 lat temu, 27 września 1939 r., a więc tuż po rozpoczęciu niemieckiej i sowieckiej okupacji naszego kraju, rozpoczęto tworzenie cywilnych i wojskowych struktur, które dały początek Polskiemu Państwu Podziemnemu. Było to zjawisko bezprecedensowe w okupowanych krajach Europy, a nawet świata. Państwo polskie, którego centralne organy mogły działać jedynie na emigracji, stworzyło nie tylko krajowe konspiracyjne oddziały wojskowe - Związek Walki Zbrojnej, a później Armię Krajową - ale także struktury administracyjne. Służyły one samoorganizacji obywateli polskich wobec terroru okupacyjnego, a także opracowywały plany na przyszłość, po wyzwoleniu. Dzięki nim zachowano bezprecedensową ciągłość działania struktur państwowych mimo ludobójczej okupacji.

Objęcie władzy przez komunistów po wojnie sprawiło, że większość cywilnego dorobku Polskiego Państwa Podziemnego poszła na marne, a osoby zaangażowane w jego tworzenie i działalność poddane były bezwzględnym represjom. Wiele z nich zamordowano. Tradycja Polskiego Państwa Podziemnego stała się jednak jedną z najważniejszych podstaw antykomunistycznego oporu aż do odzyskania niepodległości przez nasz kraj w 1989 r.