U źródeł soborowego przełomu

14 września 1964 r. rozpoczęła się trzecia sesja Soboru. Kard. Augustin Bea przedstawił na niej 25 września nową wersję schematu mówiącego o żydach. Zgodnie z wprowadzonym przez Pawła VI w encyklice Ecclesiam suam pojęciem „drugiego kręgu” dialogu Kościoła ze światem temat ten włączono w szerszy kontekst innych religii. Ostateczny tekst dokumentu, którym będzie Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, zostanie jednak przyjęty dopiero rok później, 28 października 1965 r., na ostatniej sesji soborowej. Natomiast na zakończenie trzeciej sesji Soboru, 21 listopada 1964 r., uchwalono Konstytucję dogmatyczną o Kościele Lumen gentium. Tutaj znowu, w rozdziale II o Ludzie Bożym, spotykamy znaną z Ecclesiam suam ideę różnorodnego związku poszczególnych części ludzkości z Kościołem. Zaraz na pierwszym miejscu po braciach odłączonych Konstytucja Lumen gentium wymienia wyznawców judaizmu: „Ci wreszcie, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do Ludu Bożego. Przede wszystkim więc ten naród, który otrzymał przymierze i obietnice, a z którego narodził się Chrystus według ciała (por. Rz 9,4-5), lud dzięki wybraniu szczególnie umiłowany ze względu na praojców, albowiem Bóg nie żałuje darów i wezwania (por. Rz 11,28-29)”. Tak na kierowanym przez Pawła VI Soborze dojrzewały idee, które pełny wyraz znajdą na jego ostatniej sesji w Deklaracji Nostra aetate. A. Kowalski