Przypadek Galileusza "lekcją"

Nowe wydanie dokumentacji związanej z procesem Galileusza przed trybunałem Inkwizycji zostało przedstawione 2 lipca w Watykanie.

- Przypadek Galileusza powinien być dla nauki lekcją, by nie uzurpowała sobie wobec Kościoła roli nauczyciela w dziedzinie wiary i Pisma Świętego, dla Kościoła zaś, by podchodził do problemów naukowych z wielką pokorą i rozwagą - powiedział prefekt Tajnego Archiwum Watykańskiego bp Sergio Pagano. Podczas spotkania z dziennikarzami w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej wyraził opinię, że istnieje ryzyko, iż w stosunku do badań nad komórkami macierzystymi, eugenetyki i innych odkryć współczesnej nauki, Kościół zachowa się podobnie, jak w przypadku Galileusza i do głosu dojdą „te same uprzedzenia”.

Zaprezentował on przedstawicielom prasy przygotowane przez siebie nowe wydanie akt procesu Galileusza. Przyznał, że w swoim „Dialogu o dwóch najważniejszych systemach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym” włoski astronom popełnił błąd, albowiem „zdawał się uczyć teologów interpretacji Biblii, a papieża - jak być papieżem”. – Galileusz nie znał Kurii Rzymskiej, nie znają jej także współcześni uczeni. Rzym ma swoje tempo – dodał bp Pagano.

Obecne, krytyczne wydanie akt procesowych, bp Pagano poprzedził obszernym, liczącym 208 stron wprowadzeniem, w którym przedstawia wydarzenia z lat 1611-1633, prowadzące do procesu Galileusza. Do książki dołączono także bibliografię tej problematyki i adnotacje historyczne dotyczące np. postaci występujących w dokumentach.

Nowością w stosunku do poprzedniego wydania z 1984 r. jest dodatkowych 20 dokumentów, odnalezionych w archiwach po tej dacie. Oryginały wszystkich zamieszczonych w publikacji akt znajdują się w Tajnym Archiwum Watykańskim, zbiorach Kongregacji Nauki Wiary lub Apostolskiej Bibliotece Watykańskiej. Tom „Dokumenty watykańskie procesu Galileo Galilei (1611-1741)” liczy łącznie 540 stron.

Galileusz, czyli Galileo Galilei (1564-1642) był włoskim myślicielem i uczonym o rozległych zainteresowaniach, przede wszystkim w dziedzinie nauk ścisłych. Jako astronom bronił kopernikańskiej teorii budowy wszechświata, szczególnie nauki o obrocie Ziemi wokół Słońca. Ściągnęło to nań krytykę ze strony Kościoła, a zwłaszcza Inkwizycji, która zarzuciła mu poglądy niezgodne z nauką katolicką.

Galileusz częściowo odwołał swe przekonania, ale w 1633 r. spędził pół roku w areszcie domowym w Sienie. Później wypracował własną teorię, która ostatecznie zrywała z fizyką arystotelesowską i którą po latach potwierdził Newton. Zmarł i został pochowany we Florencji.

W 1822 r. usunięto jego prace z Indeksu Ksiąg Zakazanych. Jan Paweł II wielokrotnie (m.in. w 1979 i 1992 r.) wypowiadał się w obronie Galileusza, podkreślając jego zasługi zarówno dla nauk ścisłych i filozofii, jak i biblistyki.