Afryce grożą materializm i fundamentalizm

Msza św. w Bazylice Watykańskiej pod przewodnictwem Benedykta XVI otworzyła 4 października przed południem II zgromadzenie specjalne Synodu Biskupów dla Afryki. Wraz z papieżem liturgię koncelebrowało 239 ojców soborowych i 55 uczestniczących w jego pracach kapłanów.

W długim kazaniu Ojciec Święty przypomniał pierwszy tego rodzaju afrykański Synod Biskupów, który z inicjatywy Jana Pawła II odbył się w Watykanie na przełomie kwietnia i maja 1994. Był on, jak zauważył mówca, „wydarzeniem historycznym, lecz nie odizolowanym: punktem dojścia pewnej drogi, którą następnie kontynuowano i która teraz osiąga nowy i znaczący etap weryfikacji i ponownego ożywienia”.

Nawiązując do dzisiejszych czytań mszalnych kaznodzieja zauważył, że mówią one o prymacie Boga Stwórcy, „bezwzględnym pierwszeństwie Jego panowania”, będącym niewątpliwie „jednym z rysów afrykańskiej kultury”. „Naturalnie w Afryce są liczne i różnorodne kultury, wszystkie jednak wydają się zgadzać w jednym punkcie: Bóg jest Stwórcą i źródłem życia. Otóż życie – jak wiemy doskonale – wyraża się przede wszystkim w związku mężczyzny i kobiety i w narodzinach dzieci; prawo Boże, wpisane w naturę, jest zatem silniejsze i najważniejsze ze wszystkich praw ludzkich, zgodnie z jasnym i rzeczowym stwierdzeniem Jezusa: «Co Bóg złączył, tego człowiek niech nie rozdziela» (Mk 10, 9)” – mówił dalej papież. Zwrócił uwagę, że perspektywa ta nie jest przede wszystkim natury moralnej: bardziej niż obowiązku dotyczy ona bytu, porządku wpisanego w stworzenie”.

Benedykt XVI wymienił następnie niektóre aspekty, które będą przedmiotem obrad synodu: “prymat Boga, Stwórcy i Pana; małżeństwo; dzieci”.

„Kiedy mówi się o skarbach Afryki, myśli się zaraz o surowcach naturalnych, w które bogaty jest jej obszar i które niestety stały się i czasem nadal są przyczyną wyzysku, konfliktów i korupcji. Tymczasem Słowo Boże każe nam patrzeć na inne dziedzictwo: duchowe i kulturowe, którego ludzkość potrzebuje bardziej niż surowców... Z tego punktu widzenia Afryka stanowi ogromne «płuco» duchowe dla ludzkości, która jawi się w kryzysie wiary i nadziei” – powiedział Ojciec Święty.

Zaznaczył, że „to «płuco» również może się rozchorować. W tym momencie atakują ją co najmniej dwie niebezpieczne choroby: przede wszystkim choroba, która już szerzy się w świecie zachodnim, mianowicie materializm praktyczny, połączony z relatywistycznym i nihilistycznym myśleniem. Nie wchodząc w meritum pochodzenia tych schorzeń ducha nie ulega dyskusji, że tak zwany «pierwszy» świat eksportował, a czasem jeszcze eksportuje toksyczne odpadki duchowe, które zarażają mieszkańców innych kontynentów, w tym w sposób szczególny Afrykanów. W tym znaczeniu kolonializm, który skończył się na płaszczyźnie politycznej, nigdy się całkowicie nie zakończył”.

„Drugim «wirusem», który również mógłby dotknąć Afryki, jest fundamentalizm religijny, wymieszany z interesami politycznymi i gospodarczymi” – mówił dalej papież. Wyjaśnił, że na kontynencie afrykańskim szerzą się grupy, które odwołując się do różnych wspólnot religijnych, czynią to w imię Boga, ale w myśl logiki sprzecznej z logiką boską, to znaczy ucząc i praktykując nie miłość i poszanowanie dla wolności, lecz nietolerancję i przemoc”.

Mówiąc następnie o „rzeczywistości dzieciństwa, które stanowi wielką i niestety cierpiącą część mieszkańców Afryki”, Benedykt XVI podkreślił, że „Kościół widzi w dzieciach nie przede wszystkim adresatów pomocy, a tym bardziej litowania się czy instrumentalizacji, lecz pełnoprawne osoby, które swym sposobem bycia ukazują główną drogę, by wejść do Królestwa Bożego, czyli drogę bezwarunkowego zawierzenia Jego miłości”.

Papież wyraził życzenie, aby Kościół w Afryce był zawsze „rodziną prawdziwych uczniów Chrystusa, w której różnice etniczne staną się motywem i bodźcem do wzajemnego ubogacenia ludzkiego i duchowego”. Wyraził przekonanie, że Kościół na tym kontynencie może wnieść znaczny wkład do społeczeństw, borykających się z ubóstwem, przemocą i wojnami. Przypomniał, że „powołaniem Kościoła – wspólnoty osób pojednanych z Bogiem i między sobą – jest bycie proroctwem i zaczynem pojednania między grupami etnicznymi, językowymi, także religijnymi wewnątrz poszczególnych krajów i na całym kontynencie”.

„Pojednanie, dar Boga, o który ludzie powinni prosić i przyjmować, jest trwałą podstawą do budowy pokoju, niezbędnym warunkiem prawdziwego postępu ludzi i społeczeństw, zgodnie z Bożym planem sprawiedliwości” – zaznaczył papież.

Na zakończenie prosił o modlitwy w intencji Synodu Afrykańskiego „klasztory klauzurowe i wspólnoty zakonne, rozsiane w Afryce i w innych częściach świata, parafie i ruchy, chorych i cierpiących”.

Zgromadzenie specjalne dla Afryki Synodu Biskupów potrwa do 25 października. Obrady, w których bierze udział 244 ojców synodalnych, w tym pięciu Polaków, będą się toczyć pod hasłem „Kościół w Afryce w służbie pojednania, sprawiedliwości i pokoju. «Wy jesteście solą ziemi ... wy jesteście światłem świata»”.