10 lat Wspólnej Deklaracji

Czym jest usprawiedliwienie?

Tym jest łaska niejako "w sobie", tzn. od strony Boga, jednak poprzez swoje działanie na człowieka łaska przemienia go, czyniąc go doskonalszym i miłym Bogu. Przemiana ta polega przede wszystkim na usprawiedliwieniu grzesznika (iustificatio impii). Z grzesznika, którym był, staje się teraz sprawiedliwym w oczach Boga. Usprawiedliwienie jest więc teologicznym wyrażeniem na oznaczenie wielkiego, a zarazem trudnego do wyjaśnienia wydarzenia, jakie dokonuje się między Bogiem a człowiekiem. Przez wolny dar miłości (łaskę) Bóg naprawia zepsutą na skutek grzechu relację z człowiekiem. Udzielając mu siebie w Chrystusie czyni go na powrót swoim synem, uczestnikiem swojej natury. Czytamy u św. Piotra Apostoła: "Przez nie (Boskie dary) zostały nam udzielone drogocenne i największe obietnice, abyście się przez nie stali uczestnikami Boskiej natury" (2 P 1,4).

Usprawiedliwienie jest wolną inicjatywą samego Boga. Jedynie poruszony niezgłębioną miłością Bóg posyła do serc ludzi swego Ducha, który czyni ich synami Bożymi: "Albowiem wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi. Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: Abba, Ojcze! Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi. Jeżeli zaś jesteśmy dziećmi, to i dziedzicami: dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa" (Rz 8,14-17).

Istotę i sens usprawiedliwienia opisuje św. Paweł w Liście do Rzymian. Uczy on, że usprawiedliwienia potrzebują wszyscy ludzie. Wszyscy bowiem zgrzeszyli, zarówno poganie, którzy nie poznali Boga, objawiającego im się w świecie i sumieniu (por. Rz 1,18-32), jak i Żydzi, którzy nie zachowali Prawa, jakie otrzymali za pośrednictwem Mojżesza (por. Rz 2,1-29). Powszechną sytuację grzechu, a stąd także potrzebę powszechnego usprawiedliwienia, uzasadnia Paweł grzechem pierwszego człowieka, znanym jako grzech pierworodny: "Przez jednego człowieka grzech wszedł na świat, a przez grzech śmierć i w ten sposób śmierć przeszła na wszystkich ludzi, ponieważ wszyscy zgrzeszyli" (Rz 5,12).

Usprawiedliwienie dokonuje się przez wiarę w Jezusa Chrystusa. On bowiem jest "nowym Adamem", który naprawia zło wyrządzone przez grzech pierwszego Adama.

"Jeżeli bowiem przestępstwo jednego sprowadziło na wszystkich śmierć, to o ileż obficiej spłynęła na nich wszystkich łaska i dar Boży, łaskawie udzielony przez jednego Człowieka, Jezusa Chrystusa" (Rz 5,15).

Św. Paweł uczy, że łaska usprawiedliwienia jest darem całkowicie darmowym. Otrzymuje się ją nie ze względu na dobre czyny, lecz przez wiarę w zbawcze działanie Boga w Jezusie Chrystusie.

Bóg dobrowolnie wysyła do serc ludzi swojego Ducha, Ducha dziecięctwa Bożego, wolności i świętości, który działa w nich i dokonuje ich przebóstwienia. Chrzest jest wyrazem wiary w Jezusa Chrystusa. Tym samym jest on znakiem odpuszczenia grzechów, czyli usprawiedliwienia.

Wskutek grzechu popełnionego po chrzcie, człowiek na powrót staje się grzesznikiem. Nie traci jednak swojego pierwotnego usprawiedliwienia, które uzyskał na chrzcie. Ono jest niezniszczalne. Drogą do ponownego usprawiedliwienia jest nadal wiara w Chrystusową śmierć i zmartwychwstanie, jednak wyrażona tym razem w sakramencie pokuty. Przez sakrament pojednania człowiek na powrót staje się usprawiedliwiony.