Żydowska nekropolia w Kaliszu

Kaliszanie, w tym młodzież szkolna, palą tutaj lampki już od piątku. Dla wielu z nich jest to wyraz czci i pamięci dla dawnych współmieszkańców, wśród których największą grupą narodową byli Żydzi. Spore grupy odwiedzają też znajdujący się tutaj Dom Pamięci Kaliskich Żydów. Cmentarz będzie otwarty także w poniedziałek.

"Rabini nie mają nic przeciwko zapalaniu lampek i modlitwom wyznawców innej wiary" - powiedziała PAP opiekunka cmentarza i kaliska przedstawicielka wrocławskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, Halina Marcinkowska. Tym, którzy przyszli zwiedzić nekropolię opowiada o historii kultury żydowskiej.

Cmentarz istnieje od 1919 r. Według jego obecnej opiekunki jest największym w Wielkopolsce i jednym z najlepiej zachowanych w kraju. Został założony ze względu na przepełnienie istniejącego od 1285 r. cmentarza na osiedlu Rypinek. Nekropolię tę zniszczyli w latach 1940 - 1944 Niemcy, a macew (płyt nagrobnych) użyli do wyłożenia brzegów płynącej przez Kalisz Prosny i budowy ulic. Z inicjatywy Fundacji Nissenbaumów, w latach 80. macewy wydobyto i przewieziono na obecną nekropolię.

Historycy szacują, że przed wojną w Kaliszu mieszkało około 20 tysięcy Żydów. Większość z nich nie przeżyła okupacji, dziś mieszka w tym mieście niewielu potomków ocalałych.

W 1264 r. Bolesław Pobożny nadał Żydom w Kaliszu, po raz pierwszy w Polsce, tzw. statut kaliski. Ustanowił nim autonomię gmin żydowskich oraz zapewnił m.in. ochronę osobistą mienia i pełnię swobód religijnych. Statut był później potwierdzany i poszerzany kolejno przez Kazimierza Wielkiego, ostatnich trzech Jagiellonów i Stefana Batorego. Cmentarz na Rypinku uważany jest za najstarszą nekropolię żydowską w Polsce.

Według źródeł historycznych, pierwsi Żydzi pojawili się w Kaliszu za czasów panowania Mieszka III Starego (1121 - 1202). Zajmowali się wtedy kupiectwem, a przede wszystkim bankierstwem. Mieszko otoczył ich specjalną opieką - wszelkie prześladowania Żydów były wtedy surowo karane.

Cmentarz przy ul. Podmiejskiej odwiedzają bardzo często grupy z Izraela, mające kaliskie korzenie. Przyjeżdża też młodzież z Jerozolimy i innych izraelskich miast.