Wierni obrządków wschodnich rozpoczynają Boże Narodzenie

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny formalnie używa kalendarza juliańskiego. Według danych Soboru biskupów polskiej Cerkwi, ponad 90 proc. prawosławnych parafii w kraju stosuje w życiu religijnym właśnie ten kalendarz. Stałe święta wypadają wtedy trzynaście dni po katolickich. Duchowni prawosławni zwracają uwagę, że to kalendarz o wiele starszy od gregoriańskiego (wprowadzonego w 1582 roku reformą papieża Grzegorza XIII) i był używany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.

Od 2011 roku 6 stycznia, czyli dzień, w którym przypada wigilia Bożego Narodzenia według tzw. starego stylu, jest w Polsce ustawowo wolny od pracy. Przypada wtedy bowiem katolickie Święto Trzech Króli.

Życzenia "szczęścia, radości i pokoju" skierował w piątek do wiernych Kościołów wschodnich prezydent RP Andrzej Duda. "Oby radość z Bożego Narodzenia towarzyszyła wszelkim Państwa poczynaniom w nowym roku, przynosząc optymizm i siły w realizacji wszystkich zamierzeń" - napisał prezydent, życząc również "zdrowia, pomyślności i sukcesów w życiu osobistym oraz zawodowym".

Boże Narodzenie chrześcijan wschodnich poprzedzał 40-dniowy post, bardzo ściśle przestrzegany zwłaszcza przez ostatnie dni przed świętami i w samą wigilię. W wigilię niektórzy wierni powstrzymują się nawet od picia napojów, aż do spożycia uroczystej, postnej kolacji.

Wierni Kościołów wschodnich mają kilka nazw wigilii. W zależności od regionu i tradycji, mówią na nią np. nawieczerie, soczelnik lub swiaty wieczer. Ta druga nazwa pochodzi od "socziwa", czyli gotowanej pszenicy polewanej miodem (według innych źródeł - soczystej kaszy), która była poprzednikiem współczesnej kutii robionej m.in. z maku i miodu, tradycyjnie zawsze obecnej na wigilijnym stole.

Posiłek wigilijny rozpoczyna się od modlitwy i dzielenia prosforą. Prosfora (z greckiego: ofiara) to przaśny chleb używany w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii. Ma kształt małych, mieszczących się w dłoni krążków, podobnych do malutkich chlebków.

Po południu w Białymstoku odbędą się dwa spotkania dla osób, które z różnych względów nie mogą same przygotować, lub nie mają z kim spożyć wigilijnej kolacji. W jadłodajni prowadzonej przez Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Eleos przygotowano posiłek dla ok. stu osób bezdomnych i ubogich, zaś w Centrum Kultury Prawosławnej - wigilię dla ponad stu osób samotnych, zorganizowaną z inicjatywy Bractwa św. Mikołaja.

Obchody Bożego Narodzenia rozpoczynają też grekokatolicy. "Wieczerza wigilijna, podobnie jak u katolików obrządku łacińskiego, składa się z dwunastu dań i zaczyna się po pojawieniu pierwszej gwiazdki na niebie" - powiedział PAP dziekan sanocki i proboszcz parafii greckokatolickiej w Komańczy w Bieszczadach ks. Andrzej Żuraw.

Uroczysty posiłek poprzedzi modlitwa i łamanie się prosforą. Wigilijna wieczerza składa się m.in. z ryby, kilku rodzajów pierogów, żurku, czy barszczu z uszkami. Na stole nie może też zabraknąć kutii.

W piątek wieczorem oraz w nocy z piątku na sobotę w cerkwiach odprawione zostaną uroczyste nabożeństwa. Na Podkarpaciu odbędą się m.in. w Przemyślu, Sanoku i Komańczy.

Dokładnych danych, co do liczby prawosławnych w kraju, nie ma. Hierarchowie polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest 450-500 tys. W ostatnim spisie powszechnym, które to dane uznawane są jednak przez duchownych za niemiarodajne, przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Największe skupiska prawosławnych są na Białostocczyźnie.

Kościół greckokatolicki w Polsce liczy ponad 33 tys. wiernych, którzy zamieszkują m.in. województwa: podkarpackie, małopolskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie.

Również świętujący w tym czasie Boże Narodzenie staroobrzędowcy, to jedna z najmniejszych w kraju grup religijnych. Ocenia się, że jest ich 1-2 tys. Mieszkają głównie na Suwalszczyźnie.