Radziwiłł: Brak przesłanek do zakazania farmaceutom powoływania się na "klauzulę sumienia"

RPO wystąpił do Ministra Zdrowia po tym, jak dowiedział się, że niektóre apteki nie sprzedają środków antykoncepcyjnych z uwagi na powoływanie się przez farmaceutów w nich pracujących na "klauzulę sumienia". W ocenie Rzecznika takie praktyki pozostają w sprzeczności w obowiązującym prawem i mogą prowadzić do ograniczenia praw pacjenta do świadczeń zdrowotnych.

Zdaniem Radziwiłła, brak stosownych unormowań w Prawie farmaceutycznym oraz w ustawie o izbach aptekarskich, czyli w ustawach regulujących wykonywanie zawodu farmaceuty, "nie jest wystarczającą przesłanką, w świetle orzecznictwa TK, do stwierdzenia o braku możliwości powoływania się przez farmaceutów na +klauzulę sumienia+".

Minister powołał się na uzasadnienie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2015 r., w którym stwierdzono, że prawo lekarza, jak każdej innej osoby, do powstrzymywania się od działań sprzecznych z własnym sumieniem wypływa wprost z wolności gwarantowanej przez Konstytucję.

"Wykonywanie zawodu farmaceuty wiąże się ze zobowiązaniem osoby wykonującej ten zawód do przestrzegania zasad deontologii zawodowej, ustalonej przez samorząd zawodowy, który jest też uprawniony do oceniania sposobu wykonywania zawodu przez farmaceutów. Natomiast organem sprawującym nadzór nad obrotem produktami leczniczymi oraz kontrolującym apteki jest Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna. O ile w ocenie wymienionych organów nie dochodzi do naruszenia przepisów powszechnie obowiązujących, w tym tych rangi konstytucyjnej, oraz wewnętrznego prawa korporacyjnego, nie jest możliwe i dopuszczalne ingerowanie w zachowanie osoby wykonującej zawód farmaceuty" - ocenia Radziwiłł.

W maju p.o. Główny Inspektor Farmaceutyczny Zbigniew Niewójt w odpowiedzi na pytania RPO wyraził opinię, że w świetle konstytucji, właściwym wydaje się dopuszczenie możliwości odmowy sprzedaży leków antykoncepcyjnych przez farmaceutę powołującego się na "klauzulę sumienia", ale przedsiębiorca prowadzący aptekę musi zapewnić ich sprzedaż przez innego farmaceutę.