Podsumowanie konkursu „Pamięć o Katyniu”

Głównym sponsorem nagród jest PKO Bank Polski, a organizację konkursu wsparły także Narodowe Centrum Kultury i Stowarzyszenie „Pokolenie”, których przedstawiciele znaleźli się też w Komisji Konkursowej. Dzięki zaangażowaniu wymienionych instytucji możliwe było sfinansowanie wyjazdu do Katynia 2 autokarów z laureatami konkursu.

Konkurs przeprowadzono w czterech kategoriach konkursowych: plakat, plansza edukacyjna, strona internetowa i inicjatywa lokalna. Zakładano podział na dwie kategorie wiekowe: dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych oraz dla studentów, jednakże z uwagi na zgłoszenie jedynie dwóch prac studentów (w różnych kategoriach) Komisja Konkursowa w oparciu o regulamin konkursu podjęła decyzję o nie przyznawaniu odrębnych nagród w grupach wiekowych, lecz wyłącznie z podziałem na 4 kategorie konkursowe. Z uwagi na zgłoszenie do konkursu licznych prac autorstwa gimnazjalistów podjęto decyzję o dopuszczeniu także tych prac do konkursu.

Łącznie zgłoszono 258 prac od 386 uczestników konkursu – znaczna część to prace grupowe, ale niektórzy autorzy zgłaszali też po kilka prac. Uczestnicy reprezentowali łącznie 94 szkoły.

Najwięcej: 201 prac - zgłoszono w kategorii plakatów. Prace były wykonane w różnych technikach graficznych, począwszy od wykonanej ołówkiem, poprzez różne techniki malarskie, aż do wydruków komputerowych z wykorzystaniem zdjęć i grafiki komputerowej. Wiele wyróżniających się prac trudno było ze sobą porównywać i oceniać, gdyż oparte były na innej technice i założeniach co do ich wymowy. Ostatecznie Komisja Konkursowa podjęła decyzję, że nie będzie szeregować nagradzanych prac w kolejne miejsca, lecz dokona wyboru grupy prac nagrodzonych jednakową nagrodą główną oraz drugiej grupy prac wyróżnionych. Podobny podział zastosowano także w pozostałych kategoriach konkursowych: na grupę prac nagrodzonych nagrodami głównymi w postaci uczestnictwa w wyjeździe do Katynia oraz na grupę prac wyróżnionych.

W kategorii stron internetowych zgłoszono 19 prac, a ich autorami były zarówno pojedyncze osoby jak i zespoły złożone z 2 do 5 osób. Autorzy stworzyli bardzo różnorodne strony internetowe. W większości zawarto podstawową wiedzę historyczną na temat Zbrodni Katyńskiej, zazwyczaj w formie kalendarium. Autorzy wzbogacali strony także przez zamieszczanie licznych fotografii i map. Dodatkowo na różnych stronach pojawiły się zapiski pamiętnikarskie ofiar Zbrodni Katyńskiej, lista ofiar czy też sylwetki pojedynczych osób.

Z drugiej strony przedstawiano też informacje o NKWD, sylwetki ustalonych wykonawców Zbrodni i pochodzące z lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku ich zeznania. Na niektórych stronach umieszczono informacje o polskich cmentarzach wojennych na miejscach zbrodni czy też o pomnikach poświęconych pamięci o Zbrodni Katyńskiej i jej ofiarach. Niektóre strony zawierają informacje i zdjęcia z współczesnych obchodów rocznicy Zbrodni oraz na temat katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem. Wśród zgłoszonych prac w kategorii stron internetowych znalazł się także blog, którego autorka w swoich tekstach odnosi się do różnych zagadnień i informacji dotyczących Zbrodni Katyńskiej – opatrując je osobistymi komentarzami.

W kategorii plansz edukacyjnych zgłoszono 16 projektów o różnorodnej tematyce, a także różnorodnym wykonaniu. Wśród prac wykonanych za pomocą tradycyjnych technik plastycznych pojawiła się praca na płótnie, a także inna, wykonana techniką komputerową.

W tej kategorii organizatorzy określili w regulaminie wymogi co do rozmiarów docelowych plansz, które miały pozwalać na stworzenie planszy edukacyjnej podobnej do wydanych już przez katowicki Oddział IPN plansz ściennych poświęconych drugiej wojnie światowej i upadkowi komunizmu. Pod tym względem zgłoszone prace konkursowe nie do końca spełniały oczekiwania organizatorów, jednakże pomysłowość i nakład pracy autorów prac przesądziły o tym, że Komisja Konkursowa podjęła decyzję o złagodzeniu wymogów formalnych w tej kategorii i przyznaniu nagród i wyróżnień.

Zdecydowanie największa różnorodność prac i oddźwięk społeczny wynikający z ich realizacji dotyczy kategorii „inicjatywy lokalne”, do której zgłoszono 17 wydarzeń. W tej kategorii już w regulaminie przewidziano wielką dowolność pomysłów i inicjatyw oraz zwrócono uwagę na to, iż przy ocenie zwracana będzie uwaga na wartość merytoryczną, wydźwięk społeczny przedsięwzięcia oraz sprawność organizacyjną.

W kategorii inicjatyw lokalnych do konkursu zgłoszono m.in. duże imprezy o charakterze miejskim czy powiatowym, których atutem był niewątpliwie szeroki oddźwięk społeczny zarówno w stosunku do bezpośrednich uczestników imprez, jak i poprzez ich nagłośnienie medialne. Pomysłowość i zaangażowanie autorów prac spowodowały, że z imprezami o charakterze masowym z powodzeniem konkurowały inicjatywy o znacznie mniejszym rozmiarze. Wspomnieć można np. akcję uliczną 3 uczennic z III LO im. Władysława Biegańskiego w Częstochowie, które m.in. rozdawały na terenie miasta ulotki, wieszały plakaty i wypisywały na chodnikach hasła przypominające o Zbrodni Katyńskiej. Z kolei uczennice Akademickiego Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Chorzowie wymyśliły i wykonały grę, w toku której sprawdzana i upowszechniana jest wiedza dotycząca Zbrodni Katyńskiej. Uczniowie z II LO im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach przeprowadzili jako prowadzący cykl poświęconych Zbrodni Katyńskiej lekcji dla gimnazjalistów. Wszystkie te inicjatywy wykonywane były pod merytorycznym nadzorem nauczycieli, a do konkursu przedstawiono nie tylko opisy, ale i dokumentację fotograficzną z ich realizacji.