Sejm uchwalił ustawę ws. tegorocznych wyborów prezydenckich

Projekt ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego autorstwa posłów PiS został złożony w Sejmie w poniedziałek wieczorem. We wtorek klub PiS złożył do projektu autopoprawkę, a także 21 poprawek. Swoje poprawki złożyły też kluby KO, Lewicy i PSL oraz koło Konfederacji.

We wtorek wieczorem Sejm uchwalił ustawę ws. organizacji tegorocznych wyborów prezydenckich wraz z 21 poprawkami PiS i jedną poprawką Lewicy.

Za przyjęciem ustawy głosowało 244 posłów, 137 było przeciw, a 77 wstrzymało się od głosu.

Uchwalona ustawa zakłada uchylenie ustawy z 6 kwietnia dotyczącej przeprowadzenia wyłącznie korespondencyjnie wyborów prezydenckich w 2020 r., jak i niektórych przepisów art. 102 ustawy z 16 kwietnia, czyli tzw. tarczy 2.0 - wykreślony m.in. zostaje przepis mówiący, że w wyborach prezydenckich 2020 r. PKW nie określa wzoru karty do głosowania i nie zarządza ich druku.

Zgodnie z ustawą kandydaci zarejestrowani przez PKW w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w których nie odbyło się głosowanie lub Sąd Najwyższy podjął uchwałę stwierdzającą nieważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, po ponownym zgłoszeniu zostają uznani za zarejestrowanych kandydatów w wyborach zarządzonych przez marszałka Sejmu w kolejnym terminie. Będzie też można zgłaszać nowych kandydatów.

Ustawa mówi, że "wyborca może głosować korespondencyjnie".

Głosowanie korespondencyjne ma być wyłączone w przypadku głosowania w odrębnych obwodach głosowania utworzonych m.in. w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, domach studenckich lub zespołach domów studenckich, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, a także w przypadku udzielenia przez wyborcę niepełnosprawnego pełnomocnictwa do głosowania.

Z kolei za granicą głosowania korespondencyjnego nie przeprowadza się w państwach, na terytorium których nie ma możliwości organizacyjnych, technicznych lub prawnych przeprowadzenia wyborów w takiej formie.

Żeby wziąć udział w głosowaniu korespondencyjnie wyborca będzie musiał powiadomić komisarza wyborczego za pośrednictwem urzędu gminy do 12 dnia przed dniem wyborów, przy czym czas na to zgłoszenie nie może być krótszy niż 5 dni roboczych, a wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych - do 2 dnia przed dniem wyborów.

Wyborca za granicą zgłaszać ma chęć głosowania korespondencyjnego konsulowi do 12 dnia przed dniem wyborów. Zgłoszenie będzie mogło być dokonane ustnie, pisemnie lub w formie elektronicznej za pośrednictwem dedykowanej usługi udostępnionej przez ministra właściwego ds. informatyzacji. Wyborca głosujący za granicą do zgłoszenia ma dołączać informację o miejscu pobytu za granicą, numer ważnego polskiego paszportu lub serię i numer ważnego polskiego dowodu osobistego, a także - w przypadku obywatela polskiego czasowo przebywającego za granicą - oznaczenie miejsca wpisania wyborcy do rejestru wyborców.

Wyborca, który zgłosi zamiar głosowania korespondencyjnego w kraju, ma otrzymać z urzędu gminy, nie później niż 5 dni przed dniem wyborów, pakiet wyborczy. Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, który zamiar głosowania korespondencyjnego zgłosił w okresie od 12 dnia przed dniem wyborów, otrzymuje pakiet wyborczy nie później niż 2 dni przed dniem wyborów.

Pakiet wyborczy - zgodnie z ustawą - będzie mógł być doręczony do wyborcy przez upoważnionego pracownika urzędu gminy. Wyborca będzie mógł osobiście odebrać pakiet wyborczy w urzędzie gminy, jeżeli zadeklarował to w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnego. Urząd gminy będzie wysyłał pakiety wyborcze w formie przesyłki poleconej.

Według ustawy, pakiety niedoręczone lub nieodebrane osobiście będą przekazywane obwodowej komisji wyborczej do zakończenia głosowania, a jeżeli będzie to niemożliwe to dyrektorowi delegatury KBW. Wykaz pakietów, w którym odnotowuje się fakt przygotowania oraz wysłania lub odbioru danego pakietu ma prowadzić urząd gminy.

Doręczenie pakietu wyborczego przesyłanego za pośrednictwem Poczty Polskiej dokonywane jest przez zespół złożony z co najmniej dwóch pracowników Poczty Polskiej bezpośrednio do oddawczej skrzynki pocztowej wyborcy. Po doręczeniu pakietu do skrzynki za pakiet odpowiada użytkownik skrzynki.

W przypadku braku skrzynki pocztowej albo w przypadku, gdy skrzynka pocztowa uniemożliwia doręczenie pakietu wyborczego, zespół wystawia zawiadomienie o możliwości odbioru pakietu wyborczego we właściwej dla danego adresu placówce pocztowej. Zawiadomienie pozostawia się w drzwiach mieszkania wyborcy. Zawiadomienie zawiera informację o adresie placówki pocztowej wraz z informacją od kiedy i w jakich godzinach można odebrać pakiet wyborczy. Wyborca może odebrać pakiet wyborczy w terminie nie dłuższym niż jeden dzień od dnia pozostawienia zawiadomienia.

Wyborcy za granicą otrzymać mają pakiety wyborcze od konsula, który nie później niż 6 dni przed dniem wyborów ma wysłać pocztą nierejestrowaną pakiety do wyborców wpisanych do spisu wyborców, którzy wyrazili zamiar głosowania korespondencyjnego. Konsul może przekazać pakiet wyborczy również w inny sposób, jeżeli "operator wykonujący usługi pocztowe lub przewozowe w państwie przyjmującym nie daje rękojmi należytego wykonania usługi przesyłki nierejestrowanej".

Również wyborcy za granicą będą mogli osobiście odebrać pakiet w konsulacie, jeżeli zadeklarował to w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnego.

Zgodnie z ustawą to Państwowa Komisja Wyborcza określi wzór karty do głosowania oraz wzór i rozmiar koperty na pakiet wyborczy, koperty zwrotnej, koperty na kartę do głosowania, oświadczenia oraz instrukcji głosowania korespondencyjnego, uwzględniając "konieczność zapewnienia tajności głosowania oraz zwięzłości i komunikatywności instrukcji".

W skład pakietu wyborczego będą wchodzić: koperta zwrotna, karta do głosowania, koperta na kartę do głosowania, instrukcja głosowania korespondencyjnego, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania. Koperta na kartę oraz koperta zwrotna będą musiały zawierać oznaczenie "przesyłka wyborcza", a także imię i nazwisko oraz adres wyborcy. Na kopercie na kartę do głosowania umieszczone zostanie oznaczenie "koperta na kartę do głosowania".

Wyborca głosujący korespondencyjnie po wypełnieniu karty do głosowania będzie musiał włożyć ją do koperty na kartę do głosowania, zakleić i włożyć do koperty zwrotnej łącznie z podpisanym oświadczeniem o osobistym i tajnym oddaniu głosu. W przypadku głosowania w kraju wyborca musi - zgodnie z ustawą - najpóźniej 2 dnia przed dniem wyborów wrzucić kopertę do skrzynki nadawczej, a w przypadku głosowania za granicą - na własny koszt przesłać do właściwego konsula.

Jedna z przyjętych do ustawy poprawek PiS stanowi, że Poczta Polska zapewni odpowiednią liczbę nadawczych skrzynek na terenie każdej gminy. Liczbę tę wyznacza iloraz liczby wyborców, którzy zgłosili zamiar głosowania korespondencyjnego na terenie danej gminy i liczby 750, zaokrąglony w górę.

Wyborcy będą mogli także osobiście oddać karty do głosowania przed dniem głosowania do właściwego urzędu gminy lub za granicą do właściwego konsula.

W godzinach głosowania wyborca będzie mógł osobiście lub za pośrednictwem innej osoby dostarczyć kopertę zwrotną do obwodowej komisji wyborczej w obwodzie, w którym jest wpisany do spisu wyborców. Koperty na kartę do głosowania wyjęte z kopert zwrotnych będą wrzucane do urny wyborczej.

Od chwili rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym musi być równocześnie obecnych co najmniej trzech członków obwodowej komisji wyborczej, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca, a w przypadku komisji powołanej w składzie trzech osób - co najmniej dwóch członków, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca.

Wszystkie czynności obwodowej komisji wyborczej związane z ustaleniem wyników głosowania w obwodzie i sporządzeniem protokołu głosowania wykonywane są wspólnie przez członków komisji w liczbie stanowiącej co najmniej połowę jej pełnego składu, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy.

Kartę do głosowania uznaje się za nieważną, jeżeli wskutek sprawdzenia oznaczenia zapewniającego autentyczność karty do głosowania obwodowa komisja wyborcza stwierdziła, że karta do głosowania nie jest autentyczna.

Zgodnie z ustawą pakiety wyborcze wydrukowane przed wejściem w życie ustawy, na mocy m.in. tzw. tarczy antykryzysowej, będą mogły zostać wykorzystane, a w przypadku braku możliwości ich wykorzystania z powodu zarejestrowania nowych kandydatów, PKW rozstrzygnie o wykorzystaniu wybranych elementów pakietu wyborczego.

Zgodnie z ustawą z tzw. tarczy 2.0 wykreślone zostają zapisy mówiące, że w wyborach prezydenckich 2020 r. nie stosuje się przepisów Kodeksu wyborczego dotyczące głosowania przez pełnomocnika, wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania i o podawaniu w formie obwieszczeń do wiadomości wyborców informacji m.in. o numerach i granicach obwodów i siedzibach obwodowych komisji wyborczych.

Ustawa zakłada, że kandydaci zarejestrowani przez PKW w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w których nie odbyło się głosowanie lub Sąd Najwyższy podjął uchwałę stwierdzającą nieważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, po ponownym zgłoszeniu zostają uznani za zarejestrowanych kandydatów w wyborach zarządzonych przez marszałka Sejmu w kolejnym terminie. Komitety wyborcze mają mieć możliwość wydatkowania środków zgromadzonych na cele kampanii w wyborach, w których nie odbyło się głosowanie oraz będą mogły pozyskiwać środki finansowe od dnia przyjęcia przez PKW zawiadomienia o uczestnictwie w wyborach.

Sprawozdanie finansowe dotyczące finansowania udziału w wyborach, w których nie odbyło się głosowanie "lub Sąd Najwyższy podjął uchwałę stwierdzającą nieważność wyboru prezydenta" oraz w wyborach prezydenta w 2020 r. zarządzonych przez marszałka Sejmu w kolejnym terminie, ma zostać złożone w terminie 3 miesięcy od dnia wyborów przeprowadzonych na podstawie projektowanej ustawy. Każdy komitet będzie miał złożyć jedno, łączne sprawozdanie finansowe.

Jednocześnie ustawa zakłada możliwość tworzenia nowego komitetu wyborczego oraz rejestracji kandydatów, którzy nie zostali zarejestrowani przez PKW w wyborach zarządzonych na 10 maja.

Zgodnie z ustawą marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii PKW określi dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidzianych w Kodeksie wyborczym i ustawie, mając na względzie termin wyborów ustalony w postanowieniu. Projekt zakłada, że nie będą miały zastosowania terminy wykonania czynności wyborczych wskazanych w Kodeksie wyborczym.

Przyjęta do ustawy poprawka PiS zakłada, że marszałek Sejmu może po zasięgnięciu opinii ministra zdrowia i PKW zmienić terminy wykonania czynności wyborczych, mając na względzie sytuację epidemiczną na obszarze całego kraju bądź jego części. Pierwotny projekt ustawy zakładał, że marszałek Sejmu może zmienić te terminy na wniosek ministra zdrowia.

Według ustawy, protest przeciwko wyborowi prezydenta będzie można wnieść do SN nie później niż w ciągu 3 dni od podania wyników wyborów, a uchwałę ws. wyborów SN będzie mógł podjąć w ciągu 14 dni od podania wyników. Ponadto marszałek Sejmu będzie mógł na wniosek ministra zdrowia, po zasięgnięciu opinii PKW, zmienić terminy wykonania czynności wyborczych ustalone w postanowieniu, mając na względzie sytuację epidemiczną.

Zgodnie przyjętą poprawką PiS, na rozstrzygnięcie o ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Sąd Najwyższy będzie miał 21 - a nie jak dotychczas 30 - dni od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez PKW.

Zgodnie z ustawą wyborcy będą mogli głosować również w formie tradycyjnej.

W skład okręgowej komisji wyborczej - zgodnie z ustawą - będzie wchodzić od 4 do 10 członków powołanych spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz "dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji".

Natomiast minimalny skład liczbowy obwodowej komisji wyborczej będzie na mocy projektu mógł wynieść 3 członków. Zgodnie z projektem zachowują ważność i nie muszą być ponawiane zgłoszenia na członków obwodowych komisji wyborczych dokonane w związku z wyborami wyznaczonymi na 10 maja.

Przyjęta poprawka Lewicy zakłada, że szkolenia dla członków obwodowych komisji wyborczych odbywają się z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej umożliwiających porozumiewanie się na odległość.

W skład obwodowej komisji wyborczej utworzonej w zakładzie leczniczym lub domu pomocy społecznej komisarz wyborczy, na umotywowany wniosek osoby kierującej tą jednostką, powołuje osoby przez nią wskazane, spośród pracowników danej jednostki.

Przyjęta do ustawy poprawka autorstwa PiS zakłada, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach - nie tylko na wniosek wójta, ale także z urzędu - wojewoda może udzielić wsparcia osobowego lub organizacyjnego urzędowi gminy w zakresie realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w 2020 r. zarządzonych przez marszałka Sejmu w kolejnym terminie.

Inna poprawka PiS przewiduje, że minister zdrowia może, po zasięgnięciu opinii PKW, zarządzić głosowanie korespondencyjne na terenie co najmniej jednej gminy lub jej części uwzględniając sytuację epidemiczną na tym terenie. Rozporządzenie w tej sprawie musi być wydane nie później niż 7 dni przed dniem wyborów.

Zgodnie z kolejną poprawką, jeżeli właściwa okręgowa komisja wyborcza nie uzyska wyników głosowania za granicą w ciągu 48 godzin od zakończenia głosowania w obwodach głosowania za granicą, głosowanie w tych obwodach uznaje się za niebyłe. Dotychczas w Kodeksie wyborczym obowiązywał termin 24 godzin.

Zgodnie z ustawą szef MSWiA w porozumieniu z szefem MC po zasięgnięciu opinii PKW określi w rozporządzeniu obowiązki organów prowadzących sprawy ewidencji ludności w zapewnieniu PKW wykonania zadań związanych z nadzorem, prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców i sporządzaniem spisu wyborców.

W rozporządzeniu ponadto szef MSWiA określi tryb udostępniania dokumentów oraz przekazywania informacji o liczbie mieszkańców ujętych w ewidencji ludności i liczbie wyborców wpisanych do rejestru wyborców i spisów wyborców.

Minister spraw wewnętrznych - zgodnie z projektem - określi w rozporządzeniu także zasady i formy współdziałania organów administracji rządowej z Krajowym Biurem Wyborczym w tym zakresie, mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych, ich przekazywania oraz odbioru.

Ustawa ma wejść w życie z dniem ogłoszenia.