Afryka ma dwa gatunki słoni

Przy pomocy analiz genetycznych naukowcy z Harvard Medical School, University of Illinois oraz brytyjskiego University of York dowiedli, że afrykańskie słonie sawannowe i nieco mniejsze afrykańskie słonie leśne, co prawda występują obok siebie, ale są w dość konsekwentnej izolacji genetycznej już od kilku milionów lat.

Naukowcy doszli do tego, porównując DNA słoni współczesnych z Afryki (leśnych i sawannowych) i Azji z DNA pochodzącym od dwóch gatunków wymarłych: mamutów włochatych i mastodontów. Było to pierwsze takie badanie, w którym analizowano sekwencję genomu jądrowego mastodonta, a jednocześnie obejmujące naraz słonie współczesne i ich wymarłych krewniaków.

"Wielkim wyzwaniem było uzyskanie DNA z dwóch skamieniałości - mamutów i mastodontów - oraz zestawienie go z DNA słoni współczesnych, fragment po fragmencie, dla setek odcinków" - relacjonuje Nadin Rohland z Department of Genetics na Harvard Medical School.

"Zaskakującym odkryciem jest fakt, że afrykańskie słonie leśne i sawannowe, o których niektórzy dowodzą, iż to ten sam gatunek, różnią się od siebie tak bardzo, jak słonie z Azji od mamutów" - dodaje David Reich z tego samego wydziału.

Naukowcy dysponowali DNA pochodzącym zaledwie od jednego przedstawiciela każdego z gatunków. Zdołali jednak uzyskać taką masę danych, że udało im się "przeskoczyć" miliony lat ewolucji i zagłębić w czasy wyodrębniania się linii rodowych, prowadzących do wykształcenia poszczególnych gatunków.

"Zwiększanie się różnic pomiędzy tymi dwoma gatunkami miało miejsce mniej więcej w czasie różnicowania się słoni azjatyckich i mamutów" - opowiada specjalista w dziedzinie badania prastarego DNA, prof. Michi Hofreiter z Department of Biology na University of York. "Podział słoni na afrykańskie sawannowe i leśne jest niemal tak samo stary, jak rozdzielenie się ludzi i szympansów. Wynik tego badania zadziwił nas wszystkich" - dodał.

Podejrzenie, że słonie z Afryki mogą reprezentować dwa gatunki, zyskało publiczną uwagę w 2001 r. Opisane w "PLoS Biology" wyniki stanowią najmocniejsze dotychczas argumenty przemawiające za tą tezą.

Wcześniej wielu badaczy przyrody sądziło, że - mimo zewnętrznych różnic - afrykańskie słonie reprezentują jedynie odmienne populacje tego samego gatunku. Te z sawanny mierzą w kłębie około 3,5 m i ważą od sześciu do siedmiu ton, podczas gdy ich leśni kuzyni mają około metra mniej i są niemal połowę lżejsze.

Analizy DNA ujawniły jednoczenie bogatą genetyczną różnorodność w obrębie każdego z tych gatunków. Słonie sawannowe i mamuty cechowało niewielkie zróżnicowanie genetyczne, słonie azjatyckie są pod tym względem średnie, podczas gdy słonie leśne - wysoce zróżnicowane.

"Teraz należy zacząć traktować słonie leśne i sawannowe, jako dwa różne obiekty starań związanych z ochroną" - zauważa Alfred Roca z Department of Animal Sciences na University of Illinois. "Od połowy XX w. wszystkie słonie z Afryki chroniono, jako jeden gatunek. Teraz, kiedy wiemy, że to zupełnie różne zwierzęta, słonie leśne powinny zyskać wyższy priorytet w staraniach związanych z ochroną" - dodaje.