Jak uznał w czwartek sąd apelacyjny, czyny przypisywane trzem oskarżonym mężczyznom stanowią zbrodnię przeciwko ludzkości, która nie ulega przedawnieniu. Wcześniej sądy obu instancji wykluczyły tę kwalifikację stwierdzając, że karalność zarzucanych czynów przedawniła się. Dopiero Sąd Najwyższy nakazał ponowne, pogłębione zbadanie tej kwestii.
Przeczytaj więcej: Prowokacja na Chłodnej. Próba skompromitowania ks. Jerzego Popiełuszki
W uzasadnieniu czwartkowej decyzji sędzia Marzanna Piekarska-Drążek, powołując się na obszerną analizę wielu aktów prawa międzynarodowego wskazała, że pojęcia zbrodni wojennej i zbrodni przeciwko ludzkości ulega ciągłej zmianie, redefinicji i poszerzeniu. Jak dodała, w tej sprawie mogło dojść do zbrodni przeciwko ludzkości.
"Sąd apelacyjny stwierdza, że czyny zarzucane oskarżonym w przypadku potwierdzenia ich winy, noszą cechy represji komunistycznej stosowanej celowo wobec pokrzywdzonego z powodów politycznych i religijnych i będą spełniać warunek uznania za zbrodnię przeciwko ludzkości" - uznał sąd.
Sędzia argumentując decyzję o uchyleniu umorzenia podkreśliła, że zarzucane przestępstwa będą traktowane jako poważne prześladowania z powodu przynależności ks. Popiełuszki do określonej grupy społecznej i religijnej prześladowanej z powodów politycznych. "Sąd apelacyjny nie podziela oceny sądu okręgowego, że pojęcie +poważne prześladowania+ odnosi się wyłącznie do represji całych grup ludzkich i wykluczone jest w skali mikro, czyli wobec jednostki" - argumentowała sędzia Piekarska-Drążek.
Zdaniem sądu apelacyjnego, "jednostka w nie mniejszym stopniu niż grupa jest podmiotem ochrony prawa międzynarodowego i krajowego przed poważnym prześladowaniem stanowiącym zbrodnię przeciwko ludzkości. "Jednostka ma prawo do swobodnego rozwoju, wyznawania własnych poglądów religijnych, politycznych, a państwo ma obowiązek ochronić ją przed lękiem, także przed państwem i jego funkcjonariuszami" - wskazała sędzia.
Zauważyła przy tym, że używanie propagandy, kłamliwych pomówień wobec lidera grupy, uderza w spójność całej społeczności. "Uderzenie w niepokorne, wyróżniające się aktywne jednostki to cecha wszystkich reżimowych, autorytarnych, niedemokratycznych ustrojów, także współczesnych. Wraz z postępem technicznym i organizacyjnym zmieniają się jedynie metody nękania, do których niewątpliwie zaliczają się takie, jakie zastosowano wobec ks. Popiełuszki" - podkreśliła sędzia.
Według sądu apelacyjnego, poprzez prześladowanie, sfingowanie procesu karnego ks. Popiełuszki zamierzano odnieść skutek taki, jakby represje dotknęły całą grupę społeczną. "Dlatego niezbędne jest zbadanie w toku pełnego, wszechstronnego postępowania dowodowego, w jaki sposób zorganizowany był system represji nie tylko wobec osoby ks. Popiełuszki, ale ich oddziaływanie na otoczenie, w tym wpływ na szerokie kręgi społeczne zmierzające do obalenia komunizmu" - uzasadnił sąd.
Sędzia Piekarska-Drążek zwróciła też uwagę, że oskarżonym zarzuca się udział w czynnościach będących elementem zorganizowanej, celowej i długotrwałej akcji niszczenia ważnego przedstawiciela kościoła i demokratycznego podziemia. Jak wskazała, sąd okręgowy badając tę sprawę powinien wziąć też pod uwagę wszelkie okoliczności historyczne i znaczenie ks. Popiełuszki.
Sprawa dotyczy podrzucenia w 1983 r. przez Służbę Bezpieczeństwa do mieszkania duchownego materiałów obciążających go, w tym amunicji, materiałów wybuchowych, a także ulotek i wydawnictw, których posiadanie było wówczas zabronione. Z powodu tych działań SB, prowadzono przeciwko kapelanowi Solidarności sprawę karną.
Akt oskarżenia prokurator IPN sformułował przeciwko trzem byłym funkcjonariuszom SB z Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w sprawie tworzenia w 1983 r. "fałszywych dowodów w celu skierowania przeciwko ks. Jerzemu Popiełuszce ścigania o przestępstwo". Oskarżeni: Grzegorz P., Waldemar O. i Paweł N., to byli funkcjonariusze SB skazani jako sprawcy późniejszego zabójstwa księdza. Do morderstwa doszło w nocy z 19 na 20 października 1984 r. Dwóch ze sprawców zabójstwa księdza zmieniło później nazwiska z lat 80.
W październiku 2019 r. warszawski sąd okręgowy umorzył jednak sprawę z powodu przedawnienia. Uznał, że choć czyn zarzucony trzem oskarżonych stanowi zbrodnię komunistyczną, to w momencie jego popełnienia nie stanowił zbrodni przeciw ludzkości, a więc uległ przedawnieniu z początkiem 1995 r. Decyzję taką - po zażaleniu IPN - utrzymał w styczniu 2020 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie.
W grudniu ub.r. Sąd Najwyższy uchylił postanowienie o umorzeniu, skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia przez warszawski sąd apelacyjny i wskazał, że sąd ten powinien przeprowadzić pogłębioną analizę pojęcia zbrodni przeciw ludzkości według prawa międzynarodowego.
Ocena
