Obchody 160. rocznicy Powstania Styczniowego odbywać się będą w całym kraju

Obchody rocznicowe będą miały miejsce na terenie całego kraju. W sobotę o godz. 15.00 rozpocznie się msza św. za ojczyznę w stołecznej Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Później planowany jest przemarsz z kompanią honorową i orkiestrą Wojska Polskiego ulicami Długą i Freta pod Krzyż Traugutta, gdzie o godz. 16.30 rozpoczną się uroczystości, modlitwa w intencji powstańców styczniowych i ojczyzny oraz capstrzyk wojskowy z salwą honorową.

Przeczytaj:  Wicepremier Piotr Gliński: Powstanie Styczniowe było walką wielonarodową

Tego samego dnia przed południem w Mszczonowie (pow. żyrardowski) na terenie kościoła farnego pw. Świętego Jana Chrzciciela rozpocznie się uroczystość symbolicznego pochówku Naczelnika Powstańczego Mszczonowa ks. proboszcza Władysława Polkowskiego. Poświęcony zostanie także pomnik pamięci Bohaterów Powstania Styczniowego z terenu Ziemi Mszczonowskiej, który ma być jednocześnie symbolicznym grobem duchownego.

Również w sobotę na terenie Puszczy Kampinoskiej odbędzie się Rajd Styczniowy w 160. rocznicę wybuchu powstania 1863 roku. Jego uczestnicy przejdą do Mogiły Powstańców Styczniowych z oddziału "Dzieci Warszawy" mjr. Walerego Remiszewskiego w Zaborowie Leśnym, gdzie odbędzie się polowa msza św. Zaplanowano też m.in. upamiętnienie bitwy pod Budą Zaborowską.

Centralne obchody 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego odbywają się w dniach 20-23 stycznia w Szydłowcu, Mircu, Suchedniowie i Wąchocku. W sobotę zaplanowano uroczystości przy mogile powstańczej z 1863 roku w Kierzu Niedźwiedzim. W programie modlitwa, Apel Pamięci, salwa honorowa, ognisko. Po trasie marszu, w Zbijowie Małym nastąpi odsłonięcie obelisku z tablicą upamiętniającą Jana Prendowskiego, uczestnika walk powstańczych.

W niedzielę w Mircu zostaną zapalone znicze i złożone kwiaty przy pomniku Józefa Prendowskiego oraz przy pomniku Niepodległości. Celebrowana będzie Msza święta, a później odbędą się warsztaty strzeleckie. Tego samego dnia rozpocznie się XXX Marsz Szlakiem Powstańców Styczniowych 1863 roku na trasie Suchedniów - Bodzentyn. W programie Msza św. w kościele św. Andrzeja Apostoła w Suchedniowie w intencji powstańców 1863 r., złożenie kwiatów przy Krzyżu Powstańczym oraz uroczystości na Górnym Rynku w Bodzentynie, wraz z odsłonięciem tablicy upamiętniającej defiladę sił powstańczych pod dowództwem Jana Hauke-Bosaka w pierwszą rocznicę wybuchu powstania, salwą honorową, apelem poległych oddziału Rekonstrukcji Historycznej Pułk Żuawów Śmierci.

Również w niedzielę, ale już w Wąchocku zaplanowano zwiedzanie Muzeum Walk Narodowowyzwoleńczych w opactwie cystersów. W programie również rekonstrukcja Obozowiska Powstańczego, rozpoczęcie uroczystości (dworek ul. Langiewicza), w trakcie których nastąpi złożenie kwiatów przy tablicy upamiętniającej 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Całość zakończy się celebracją Mszy świętej w ramach centralnych obchodów 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego w kościele ojców cystersów.

W niedzielę rano wicepremier, minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak ma wraz z uczniami klas mundurowych złożyć kwiaty w kwaterze Powstańców Styczniowych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W południe zaś na Cytadeli Warszawskiej zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona, jak podaje MON, "bohaterskim powstańcom styczniowym walczącym o wolną i niepodległą ojczyznę straconym na stokach Cytadeli Warszawskiej i poległych w bojach z rosyjskim zaborcą".

Tego samego dnia zainteresowani mogą wziąć udział w spacerze historycznym z żołnierzami szlakiem Powstania Styczniowego. Przejdzie on stołecznym Krakowskim Przedmieściem, gdzie w 1861 r. Rosjanie krwawo pacyfikowali polskie demonstracje patriotyczne. Zobaczyć będzie można dawne gmachy wyższych uczelni, których studenci brali udział w powstaniu, a także kamienicę splądrowaną przez carskich żołdaków w zemście za próbę zamachu na namiestnika Fiodora Berga. Uczestnicy spaceru dowiedzą się, który budynek spalili działacze podziemia, by utrudnić zaborczym władzom pobór podatków oraz poszukają pomników i tablic upamiętniających styczniowy zryw i jego bohaterów.

Również na niedzielę zaplanowano widowisko muzyczne w stołecznym Teatrze Narodowym przygotowane przez Biuro "Niepodległa" we współpracy z Muzeum Historii Polski. Muzycy zagrają w nowych aranżacjach utwory z czasów Powstania Styczniowego, a aktorzy zinterpretują literackie upamiętnienia zrywu z lat 1863-1864.

W nocy z 22 na 23 stycznia, od zmroku do godz. 22.00, na ścianie Centralnej Biblioteki Wojskowej od ul. Ostrobramskiej odbędzie się pokaz multimedialny materiałów ikonograficznych ze zbiorów biblioteki dotyczących Powstania Styczniowego. W poniedziałek po południu przy Bramie Straceń na Cytadeli Warszawskiej odbędzie się zaś uroczysty apel pamięci.

W wielu garnizonach i jednostkach dziedziczących tradycje orężne Powstania Styczniowego odbędą się apele pamięci, koncerty, prelekcje (m.in. w Lublinie, Olsztynie, Koszalinie, Białymstoku, Gdyni, Suwałkach, Rzeszowie i Wrocławiu). W ramach akcji pod hasłem "Żołnierska pamięć. Wdzięczni Bohaterom - Powstańcom Styczniowym" żołnierze i uczniowie klas mundurowych uporządkują cmentarze i mogiły powstańców, a także otoczenie miejsc upamiętniających chwałę oręża polskiego znajdujących się w kraju i poza granicami.

Jak podaje MON, w styczniu zostanie ogłoszony otwarty konkurs ofert "Wdzięczni Bohaterom - Powstańcom Styczniowym" na realizację zadań publicznych w zakresie podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej.

Do 31 stycznia będzie też można oglądać wystawę plenerową w Łazienkach Królewskich pod hasłem "Powstanie styczniowe 1863 roku", a do 20 lutego - bezpłatnie zwiedzać wystawę zbiorów Centralnej Biblioteki Wojskowej "Powstanie Styczniowe" w Galerii Wystawowej Biblioteki.

Od 24 stycznia do 16 kwietnia na Zamku Królewskim w Warszawie prezentowana będzie wystawa pod hasłem "Miłość i obowiązek. Powstanie Styczniowe 1863". Będzie tam można obejrzeć m. in. pamiątki ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego. Na uwagę zasługują m.in. ornamentowana szabla gen. Mariana Langiewicza, para pistoletów z zamkiem kapiszonowym gen. Ludwika Mierosławskiego i sztucer gen. Apolinarego Kurowskiego. Ekspozycja ma też uwzględniać szczególnie wątki powstania na Litwie, w tym niedawne odnalezienie szczątków i pamiątek po bohaterach 1863 r. na wileńskiej Górze Zamkowej.

Od 23 do 27 stycznia planowane są pokazy historyczno-edukacyjne dla uczniów i studentów m.in. filmów dokumentalnych "Rok 1863" i "Bracia nie zasypiajmy sprawy - ks. Brzózka" w Auli Głównej Centralnej Biblioteki Wojskowej. 28 i 29 stycznia natomiast Muzeum Wojska Polskiego przygotowuje rekonstrukcję historyczną obozu powstańców styczniowych. W tym roku ukaże się także specjalne wydanie magazynu "Polska Zbrojna Historia" poświęcone bohaterom Powstania Styczniowego.

Wśród inicjatyw upamiętniających rocznicę zrywu są również wystawy przygotowane przez Muzea Narodowe w Przemyślu, Białymstoku, Lublinie (Kraśnik) i Ossolineum we Wrocławiu.

W polskich placówkach dyplomatycznych na świecie będzie można oglądać wystawę "Walka o wolność. Powstanie Styczniowe 1863-1863" przygotowaną przez Muzeum Historii Polski dla MSZ. Ekspozycja w syntetyczny sposób opisuje genezę, przebieg i skutki Powstania oraz reakcje Europy na polską insurekcję.

Od wiosny w kolejnych miejscowościach, począwszy od Warszawy, będzie prezentowana multimedialna wystawa "1863-1864". We wnętrzu rotundy będą wyświetlane materiały ikonograficzne i opowieści o ludziach związanych z Powstaniem Styczniowym. Wystawa zostanie pokazana także na Litwie, a jeśli to będzie możliwe - również na Ukrainie.

Planowane są też konferencje i debaty poświęcone Powstaniu Styczniowemu, jego znaczeniu i dziedzictwu. Organizatorami będą m.in. Instytut De Republica, Muzeum Historii Polski, Uniwersytet Jagielloński i Telewizja Polska.

Przygotowane zostały również liczne publikacje poświęcone zrywowi. W styczniu wydane zostanie "Powstanie styczniowe (1863-1864). Czas walki, marzeń o wolności i niespełnionych nadziei" - popularnonaukowa książka prof. Alicji Kuleckiej, która zostanie przetłumaczona na angielski, białoruski, litewski i ukraiński. Następnie ukażą się wznowienia prac Henryka Wereszyckiego: "Austria a Powstanie Styczniowe", "Anglia a Polska w latach 1860-1865", "Pamiętniki Emilii Heurichowej", "Wspomnienia matki i córki", publikacja Michała Górnego dotycząca broni strzeleckiej Powstania Styczniowego i biografia Romualda Traugutta.

Propozycją dla uczniów i nauczycieli jest pakiet edukacyjny zawierający scenariusze lekcji, wypisy ze źródeł, kolorowanki i quizy. Materiały będą prezentowane podczas spotkań z nauczycielami przy okazji pokazów wystaw i zostaną zamieszczone na portalu www.powstanie1863-64.pl, gdzie będzie można znaleźć też artykuły historyczne, sylwetki bohaterów zrywu, wywiady, podcasty i audiobooki. Zostanie także opracowany internetowy spis mogił powstańców styczniowych. Propozycją dla miłośników numizmatyki są zaś dwie monety kolekcjonerskie (złote 200 zł i srebrne 20 zł) upamiętniające 160. rocznicę Powstania Styczniowego przygotowane przez NBP.

Biuro "Niepodległa" przeprowadziło zaś konkurs w ramach programu dotacyjnego "Powstanie Styczniowe 1863-1864", który wspiera działania o charakterze historycznym, kulturowym, artystycznym oraz edukacyjnym, przygotowujące do godnego celebrowania 160. rocznicy wybuchu zrywu ze szczególnym uwzględnieniem pamięci i tradycji regionalnej, lokalnej i rodzinnej wpisanej w historię narodową. Wśród dofinansowanych projektów największą popularnością cieszą się zadania dotyczące rekonstrukcji historycznych i wystaw.

W obchody włączyły się także oddziały IPN z całego kraju. W sobotę w Gdyni-Oksywiu zaplanowano uroczystości w hołdzie poległym i zesłanym powstańcom styczniowym oraz odsłonięcie tablicy pamiątkowej w Kościele Garnizonowym. W niedzielę w mediach społecznościowych i na stronie oddziału IPN w Gdańsku zaprezentowane zostaną sylwetki powstańców styczniowych, których nagrobki zostały wpisane do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski oraz wyremontowane przez OBUWIM Gdańsk - Franciszka Klonowskiego i Ignacego Stanisława Kuchty.

Tego samego dnia w Białymstoku odbędzie się uroczystość upamiętniająca Aldolfa Białokoza, tamtejszego naczelnika Powstania Styczniowego, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na jego grobie. Wśród innych inicjatyw zaplanowano też m.in. uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej 50 łomżyńskich gimnazjalistów bestialsko zamordowanych przez Rosjan w 1863 r. i bohaterów Powstania Styczniowego poległych na terenie powiatu łomżyńskiego, a także uroczystości rocznicowe we Wrocławiu - mszę św., przemarsz pod tablicę upamiętniającą powstańców styczniowych na gmachu głównym Uniwersytetu Wrocławskiego, przemówienia, apel poległych, salwę honorową, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy.

Widowisko muzyczne "1863 - Ku Wolności" łączące utwory muzyczne z epoki z animacjami i filmami historycznymi, zainauguruje oficjalne ogólnopolskie obchody 160. rocznicy Powstania Styczniowego. Na wyjątkowe widowisko muzyczne, które przybliży widzom najważniejsze wydarzenia oraz postacie zaangażowane w ten najdłużej trwający zryw narodowy, zapraszają Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Biuro "Niepodległa" oraz Muzeum Historii. Koncert będzie można obejrzeć w niedzielę 22 stycznia 2023 roku o godz. 19:00. na antenie TVP Historia. Retransmisja na antenie TVP1 została zaplanowana na godz. 22.20.

Powstanie Styczniowe rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Powstańcy zaatakowali rosyjskie garnizony w Królestwie Polskim. W ciągu trwających ponad 1,5 roku działań zbrojnych doszło do ponad tysiąca mniejszych lub większych potyczek, a w walkach wzięło w sumie udział co najmniej 150 tys. powstańców. Styczniowy zryw był najdłużej trwającym i najbardziej masowym ruchem niepodległościowym XIX w. Bilans insurekcji był tragiczny - dziesiątki tysięcy poległych lub straconych przez Rosjan, zesłania na Syberię, konfiskaty majątków uczestników powstania.