Order Odrodzenia Polski dla Andrzeja Grajewskiego

Uroczystość wręczenia odznaczenia odbyła się w Pałacu Belwederskim w Warszawie.

Red. Grajewski powiedział w rozmowie z gosc.pl, że odznaczenie jest dla niego ogromnym zaszczytem. Zauważył przy tym, że nadając mu ten order, Prezydent sięgnął poza środowisko polityczne, którego przedstawiciele stanowili większość uhonorowanych dziś osób.

Andrzej Grajewski pochodzi z Bielska Białej, gdzie urodził się w 1953 r. W 1978 r. ukończył z wyróżnieniem historię na Uniwersytecie Śląskim, pracę doktorską nt. transformacji rosyjskich służb specjalnych obronił w 2001 r. w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w najnowszej historii Europy Środkowej i Rosji.  W latach 1978-1981 pracował jako asystent w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach, od czerwca 1981 do dzisiaj pracuje w redakcji tygodnika „Gość Niedzielny”.

We wrześniu 1980 został sekretarzem Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w ŚIN; od jesieni 1980 r. redaktor biuletynów związkowych: „Nasza Solidarność” (Jastrzębie), „Zderzenia” (Katowice); wiosną 1981 rzecznik prasowy Regionu Śląska i Zagłębia, członek rady programowej Wszechnicy Podbeskidzia. W latach 1981-1989 działał w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność” na Podbeskidziu i Górnym Śląsku oraz  w Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. M.in. przenosił przez granicę w górach niezależne wydawnictwa do Czechosłowacji oraz współorganizował wiec w obronie uwięzionego Vaclava Havla.  W 1987 został laureatem nagrody podziemnego SDP dla dziennikarzy młodego pokolenia. Za działalność w latach 80. ubiegłego wieku w 2011 r. otrzymał „Krzyż Wolności i Solidarności”.

W 1990 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie. W latach 1990-1992 i 1999-2001 był członkiem Komisji Likwidacyjnej RSW. 1992-2005 współpracownik Ośrodka Studiów Wschodnich, a w latach 1990-1995  Ośrodka Studiów Międzynarodowych przy Senacie. 1999-2006 członek Kolegium IPN, w 1999 i 2006 przewodniczący Kolegium. 2001-2010 konsultor Rady ds. Środków Społecznego Przekazu Konferencji Episkopatu Polski. Po 1989 r. był m.in. członkiem Rady Programowej Forum Polsko-Czeskiego, Forum Polsko-Ukraińskiego, polsko-rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. 

W 1997 r. z nominacji premiera Jerzego Buzka został członkiem zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, a w 2006 r. decyzją premiera Kazimierza Marcinkiewicza jej współprzewodniczącym. Tę nominację przedłużali premierzy: Jarosław Kaczyński oraz Donald Tusk. W ramach Fundacji angażował się we wspieranie projektów mających na celu zbliżenie chrześcijan z obu krajów oraz ochronę wspólnego dziedzictwa kulturalnego. Po zakończeniu pracy w zarządzie Fundacji w 2015 r. otrzymał odznakę „Bene Merito”, przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Natomiast w 2016 r. został odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec w uznaniu zasług dla dialogu polsko-niemieckiego, w tym szczególnie za wieloletnią działalność w Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz wydatną pomoc w powołaniu do życia Muzeum Historii Żydów Polskich. 

W tygodniku katolickim „Gość Niedzielny” pracuje nieprzerwanie od 44 lat. Przez szereg lat pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego tygodnika. Specjalizuje się w problematyce historycznej, szczególnie w zagadnieniach dotyczących dziejów Kościoła w XX wieku oraz pontyfikatu Jana Pawła II. Innym obszar jego zainteresowań są kwestie międzynarodowe i aktywność Stolicy Apostolskiej, m.in. w krajach Europy Wschodniej. Wydana przez niego w podziemnym wydawnictwie IWA we Wrocławiu książka „Rosja i krzyż” opisywała martyrologię rosyjskiego prawosławia w Związku Sowieckim, a książka „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją” (W Drodze 1999 r. ) wzywała do rozliczenia z przeszłością w czasach komunistycznych.

Po 1989 r. wielokrotnie jako dziennikarz obserwował i opisywał wojny i konflikty zbrojne w Europie Wschodniej. Jako wolontariusz pomagał w przekazaniu pomocy charytatywnej poszkodowanym w trakcie trzęsienia ziemi w Armenii w 1988 r. Na prośbę bpa Czesława Domina nielegalnie przewiózł wówczas, ukryty wśród sprzętu medycznego, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej dla kaplicy sióstr Matki Teresy z Kalkuty w Erywaniu oraz dużą liczbę dewocjonaliów. Jako wolontariusz w grudniu 1991 r. dotarł z konwojem PCK do oblężonego przez Serbów chorwackiego miasta Daruvar, za co został odznaczony honorową odznaką PCK.  W 1995 r. pojechał z konwojem Caritas z pomocą dla Czeczenii. Wraz z rosyjską lekarką przeszedł linię frontu i dotarł do szpitala w Groznym, co umożliwiło później przekazanie tam pomocy medycznej.  Od czasu rosyjskiej agresji w Ukrainie Wschodniej w 2014 r. , kilkakrotnie przebywał w obwodzie donieckim na terenach, gdzie toczą się walki w rejonie Doniecka, Mariupola oraz  Szyrokino. We wrześniu 2023 r. dotarł z darami, pochodzącymi z konwoju zorganizowanego przez Redakcję „Gościa Niedzielnego” i Stowarzyszenie „Pokolenia” na pierwszą linię frontu ukraińsko-rosyjskiego w rejonie Orichiwa w obwodzie zaporoskim. 

Przez wiele lat był konsultorem Komisji ds. środków przekazu Episkopatu Polski. W 2010 roku został uhonorowany papieskim odznaczeniem „Pro Ecclesia et Pontifice”. Jego książka „Tarcza i miecz. Rosyjskie służby specjalne 1991–1998” otrzymała w 1998 nagrodę „Przeglądu Wschodniego”. W 2023 r. otrzymał Nagrodę Dziennikarską im. bpa Jana Chrapka „Diamentowy Ślad”. W uzasadnieniu doceniono jego „wybitny kunszt dziennikarski, wnikliwość w badaniu najnowszej historii Kościoła, wieloletnią pracę na rzecz pojednania narodów Europy Wschodniej i Środkowej oraz szlachetność zaangażowania obywatelskiego”.

Od 2022 r. jest członkiem  Rady Programowej Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”  we Wrocławiu, a w 2023 r. premier Mateusz Morawiecki desygnował go do pracy w Radzie Instytutu Europy Środkowej w Lublinie. 

Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych, publikował także  w  wydawnictwach czeskich, niemieckich, rosyjskich i włoskich. Ważną częścią jego dorobku naukowego jest edycja dokumentów na temat pontyfikatu Jana Pawła II:  „Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy”, Katowice 2011, „Agca nie był sam. Wokół udziału komunistycznych służb specjalnych w zamachu na Jana Pawła II”,  Katowice 2015 (wraz z Michałem Skwarą), „Pontyfikat wielu zagrożeń. Jan Paweł II w świetle dokumentów sprawy „Kapella” 1979–1990, Warszawa 2021 ( wraz z Irena Mikłaszewicz), „Żarliwy antykomunista”. Pontyfikat Jana Pawła II w dokumentach KGB Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej (1979–1991). Warszawa 2023, „Sprawy, które toczą się w Polsce mają znaczenie światowe. Niepublikowane przemówienie Jana Pawła II do Rady Głównej Episkopatu Polski, Jasna Góra, 5 czerwca 1979 r”. Częstochowa 2019. Podsumowaniem jego pracy naukowej jest monografia „W dialogu i zwarciu. Stolica Apostolska wobec sowieckiego komunizmu”. Wrocław-Wojnowice 2024.