Poznań: Konferencja o polityce wobec Kościołów

„Był to bardzo dziwny stan pokoju i wojny zarazem. Pierwszy dotyczył stanu deklaracji, a drugi codzienności. Z jednej strony komuniści podnosili głośno normalizację w stosunkach państwo – Kościół, a z drugiej strony ściśle tajnie prowadzili brutalne, antykościelne akcje” – charakteryzował politykę ówczesnych władz prof. Ryszard Gryz z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Za przejaw walki z Kościołem wymienił powołanie w 1976 roku w strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Specjalnej Grupy „D”, której funkcjonariusze – jak wskazał – „odpowiadali za pobicia osób należących do «aktywu klerykalnego», duchownych i podpalanie kościołów”.

Zdaniem prof. Gryza, ekipie Gierka „generalnie chodziło o to, żeby zahamować dynamikę rozwoju Kościoła”, a „władze były gotowe do pójścia na ustępstwa, które można ocenić jedynie jako gesty, a nie ulgę na rzecz Kościoła”.

Przysłuchujący się części konferencji metropolita poznański, arcybiskup Stanisław Gądecki w krótkim wystąpieniu zaznaczył, iż „okres tego dziesięciolecia był wybitny i w pewnym sensie niepowtarzalny ze względu na wybór Ojca Świętego Jana Pawła II”.

Dyrektor poznańskiego oddziału IPN, dr Rafał Reczek mówił z kolei o działaniach władz w związku z pierwszą pielgrzymką Jana Pawła II do Polski w 1979 roku – zwłaszcza przed planowanym spotkaniem Ojca Świętego z młodzieżą w Gnieźnie.

„Założenia laickiego modelu wychowania młodego pokolenia, które próbowała realizować władza komunistyczna w Polsce ludowej na końcu lat siedemdziesiątych zderzyło się z działaniami opozycyjnymi młodego pokolenia” – tłumaczył mówca ówczesne obawy władz.

Szef poznańskiego IPN-u zaznaczył, że przed papieską pielgrzymką Służba Bezpieczeństwa „prowadziła działania operacyjne mające na celu wyeliminowanie przez władze kościelne prób zwiększania liczby młodzieży, którzy mieli uczestniczyć w spotkaniu z Ojcem Świętym”.

„Służba Bezpieczeństwa pozyskiwała informacje dotyczące przygotowań do spotkania z Papieżem młodzieży akademickiej, uczniów szkół średnich oraz młodych ludzi działających w grupach uznawanych przez władze za antysocjalistyczne” – wskazał Reczek.

Uczestniczący w konferencji biskup Marek Jędraszewski w swoim wystąpieniu przypomniał mało znany fakt związany z mianowaniem następcy zmarłego w 1977 roku więzionego w latach stalinowskich metropolity poznańskiego, arcybiskupa Antoniego Baraniaka.

Hierarcha mówił, że władze PRL nie chciały dopuścić, by urząd ten objął ówczesny ordynariusz diecezji szczecińsko-kamieńskiej, bp Jerzy Stroba – którego ostatecznie papież Jan Paweł I mianował metropolitą w Poznaniu w dniu 21 września 1978 roku.