Małymi krokami do przodu

"Oczyszczenie pamięci", do czego ciągle wzywa Jan Paweł II, ma także "decydujące znaczenie w stosunkach między Kościołami" - powiedział kardynał w wywiadzie dla włoskiego dziennika "Il Foglio". - Po obu stronach musimy przestać nadużywać historii jako arsenału współczesnych sporów - podkreślił. Jako bardzo pozytywne uznał natomiast "odkrywanie" przez katolików wielkich postaci świętych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP), jak np. św. Serafima z Sarowa. Wprawdzie "między Kościołem Rzymu i Moskwy" istnieje jeszcze wiele problemów i nieporozumień, nie można jednak nie zauważyć, że w wielu dziedzinach "stosunki ekumeniczne między Kościołem rzymsko-katolickim a prawosławnym są dobre" - uważa arcybiskup Wiednia. Jako przykład podał dobre kontakty między diecezjami włoskimi i Patriarchatem Moskiewskim. Przykład partnerskiej współpracy z RKP daje także międzynarodowe dzieło pomocy "Kirche in Not/Ostpriesterhilfe", które już od kilku lat wspiera odbudowę duszpasterstwa w Patriarchacie Moskiewskim. "Gotowość do wspólnych działań" daje się odczuć także w Wiedniu: w niedawnym sympozjum patrologów organizowanym przez ekumeniczną fundację "Pro Oriente" uczestniczyła liczna grupa młodych, bardzo kompetentnych naukowców z rosyjskiego prawosławia, a nowy prawosławny biskup Wiednia, Hilarion Alfejew, przełożył datę objęcia przez siebie urzędu tak, aby na uroczystość mogli przybyć uczestnicy tego sympozjum. Kard. Schönborn zajął stanowisko również odnośnie najtrudniejszych problemów w stosunkach między Rzymem a Moskwą, a mianowicie sytuacji na Ukrainie oraz "prozelityzmu". Przypomniał, że w XX wieku Ukraina w sposób najbardziej bolesny doświadczyła krwawej historii panowania dwóch totalitarnych reżimów. W sprawach ukraińskich Stolica Apostolska i Patriarchat Moskiewski opracowały w ostatnich latach kilka ważnych dokumentów, te jednak w dalszym ciągu pozostają na papierze i "nie zostały przeniesione na realia życia". - Niezbędna jest "polityka małych kroków" i cierpliwe starania po obu stronach o działania w zaufaniu, a bez wielkich proklamacji. Wielka nadzieja w młodzieży, która bardziej swobodnie podchodzi do tych wszystkich problemów - powiedział kard. Schönborn. - Ta młodzież, podobnie jak w innych krajach byłego bloku wschodniego, widzi, że rozdarcie w chrześcijaństwie jest wielką przeszkodą w sytuacji, gdy idzie o duchowe rozliczenie się z nacechowanym sceptycyzmem i materializmem duchem czasów - uważa kard. Schönborn. Odnosząc się do powtarzanego przez stronę prawosławną zarzutu "prozelityzmu" arcybiskup Wiednia podkreślił, że największa trudność polega na tym, jak pogodzić zasadę wolności religijnej z opinią Patriarchatu Moskiewskiego, że w zasadzie wszyscy ludzie, którzy ze względu na sytuację polityczną nie zostali ochrzczeni w czasach komunistycznych lub całkowicie odeszli od Kościoła, są uważani za członków Kościoła prawosławnego. Zdaniem kardynała, w tym zakresie mogą pojawić się "nieporozumienia" i tym bardziej potrzebny jest "cierpliwy i pełen zrozumienia dialog". Kard. Schönborn uważa, że należy się uważnie przysłuchiwać, co rzeczywiście rozumiane jest jako "terytorium kanoniczne". Należy także zwracać uwagę prawosławnych partnerów dialogu, aby nie negowali z góry i nie określali mianem "prozelityzmu" starań duszpasterskich o potomków katolików w Rosji oraz krajach b. ZSRR. Przypomniał, że do 1917 r. w prawie każdym mieście Rosji carskiej były wspólnoty katolickie, siedziby biskupie, seminaria duchowne, domy zakonne i obiekty charytatywne Kościoła katolickiego. Od upadku komunizmu trwa w tym zakresie powolny i mozolny dialog, co nie ma nic wspólnego z "prozelityzmem".