Ksiądz donosi na muzeum

- Muzeum Narodowe przywłaszczyło sobie nasz zabytkowy ołtarz - twierdzi ks. Stanisław Łada z Pruszcza Gdańskiego. Ksiądz chce, żeby sprawą zajęła się prokuratura. XIV-wieczny kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego stoi w starym pocmentarnym parku w Pruszczu Gdańskim. Od około 1515 r. kościół zdobił gotycki ołtarz antwerpski. Dziś jego miejsce zajmuje prowizoryczny tryptyk namalowany na dykcie. Oryginalny ołtarz wyjechał z Pruszcza w 1944 roku, gdy na Pomorze nadciągała sowiecka ofensywa. Ukrył go na Kaszubach ówczesny pastor (od końca XVI wieku kościół był protestancki). Duchowny obawiał się, że Rosjanie mogą zniszczyć unikatowy zabytek i dzieło schował w Kartuzach (50 km od Pruszcza). W sierpniu 1945 r., ołtarzem zajął się przedstawiciel Muzeum Narodowego w Warszawie dr Michał Walicki. Renesansowy zabytek trafił do zbiorów muzeum i jest tam do dziś. Ołtarz potrzebuje specjalnych warunków klimatycznych. Utrzymanie sali, w której się znajduje, kosztuje 60 tys. zł miesięcznie. Ks. Stanisław Łada, który walczy o odzyskanie tryptyku dla kościoła z Pruszcza Gdańskiego, powołuje się na dokument z 1945 r. Tam dr Walicki napisał w nagłówku: "Wykaz zabytków odnalezionych w składach poniemieckich na terenie województwa gdańskiego dla celów konserwatorskich bądź jako depozyt do Muzeum Narodowego w Warszawie". - Istotne jest słowo depozyt, które przecież nie określa własności - podkreśla ks. Łada. - Muzeum przywłaszczyło ołtarz i mam dosyć ciągłego przeciągania sprawy. Mamy warunki, by ołtarz znalazł się w naszej świątyni. Rozmawiałem prawnikami i jak najszybciej chcę skierować sprawę do prokuratury. Zarzucimy muzeum zagarnięcie mienia. Tę informację potwierdza radca prawny Dariusz Grajewski, który pomaga księdzu: - Kompletujemy dokumenty. Rozmowy trwają już tak długo, a ciągle stoimy w tym samym punkcie. Ksiądz Łada powołuje się też na rozmowy z maja 1981 r. Wtedy na Wybrzeże przyjechał ówczesny wiceminister kultury Wiktor Zin. Ze spotkania spisano protokół, w którym prof. Zin zobowiązał się przekazać ołtarz kościołowi w Pruszczu Gdańskim. Podobne stanowisko zajęła minister kultury Izabella Cywińska, która w 1990 r. poleciła dyrektorowi Muzeum Narodowego złożyć wniosek o skreślenie ołtarza ze stanu muzeum i przekazanie go parafii w Pruszczu Gdańskim. Muzeum Narodowe w Warszawie ma nieco inny pogląd na sprawę. Według wicedyrektor Doroty Folgi-Januszewskiej gotycki ołtarz należy do Skarbu Państwa na mocy dekretu o mieniu poniemieckim (1945 r.) i wyroku Sądu Najwyższego z 1958 r. Zdaniem dyrektor w piśmie, na które powołuje się ks. Łada, jest nieścisłość, bo formalnie ołtarz nie był w depozycie. - Kościół katolicki nie może sobie uzurpować prawa do własności, skoro przez 441 lat była tam gmina protestancka - mówi Folga-Januszewska. - Gdyby muzeum przekazało ołtarz kościołowi, to gmina mogłaby się zwrócić o jego zwrot w oparciu o prawo zasiedzenia. Nie obawiam się śledztwa prokuratury w tej sprawie, bo uważam, że prawo stoi po naszej stronie. Proponowaliśmy już różne rozwiązania, np. zrobienie kopii lub depozyt, ale były odrzucane. - Jak mamy się zgodzić na depozyt, skoro to nasza własność? - ripostuje ks. Łada. - Nasz Kościół zachowuje się, jakby był odgrodzony od Europy, a ze zmianą własności ołtarza wiążą się przecież poważne konsekwencje prawne - dodaje wicedyrektor muzeum. Wyjście z sytuacji chce także znaleźć główny konserwator zabytków Tomasz Merta. - To nie tylko problem ołtarza z Pruszcza, ale dużej części zabytków, które przejął Skarb Państwa na podstawie dekretu o mieniu poniemieckim - mówi. - Muzeum nie wyrzeknie się swoich tytułów, ale przychylnie patrzymy na polubowne rozwiązanie, czyli depozyt lub wykonanie kopii.