Judaizm: "Wy będziecie moim ludem, a ja będę waszym Bogiem"

Diaspora Słowo "diaspora" oznacza rozproszenie: Żydzi, niczym ziarna zostali rzuceni poza ziemię Izraela. Pierwsze opowiadania żydowskie mówią o ludziach, którzy służyli Bogu mieszkając wśród czcicieli innych bóstw. Takie było doświadczenie Abrahama, a późnej również Mojżesza w Egipcie, kiedy został wezwany, by poprowadzić naród wybrany do Ziemi Obiecanej, w której jednak jego stopa nigdy nie stanęła. W 587 r. przed Chr. upadła Jerozolima, a dla Żydów zaczął się okres niewoli babilońskiej. Niektórzy wrócili do swej ziemi po pięćdziesięciu latach, ale inni pozostali i utworzyli wspólnotę w społeczeństwie babilońskim. Kiedy dwa wieki później Aleksander Wielki "podbił świat", Żydzi rozproszyli się jeszcze bardziej po całym Cesarstwie, osiedlając się na przykład w Aleksandrii w Egipcie. Tam właśnie żydowscy uczeni przełożyli Biblię na język grecki. Inni emigranci zamieszkali w Antiochii, w Rzymie oraz w innych miastach świata grecko-rzymskiego. W świecie hellenistycznym Żydzi zachowywali swoją wiarę, tworząc wspólnoty (z greckiego "synagogi"), które studiowały i zachowywały Torę, utrzymywały Świątynię w Jerozolimie, podporządkowywały się decyzjom Sanhedrynu - zgromadzeniu przywódców religijnych narodu żydowskiego - i na miarę możliwości udawały się z pielgrzymką do Jerozolimy. Żydowscy intelektualiści, jak Filon z Aleksandrii (20 przed Chr. - 50 po Chr.), interpretowali filozofię grecką oraz rzymską w świetle własnej religii i na odwrót. Po upadku Jerozolimy w 70 r. po Chr. i jej zniszczeniu w 135 r. dla Żydów nadszedł czas jeszcze większego rozproszenia po całym świecie. Sposób życia Żydów odzwierciedla ich doświadczenie diaspory. Oprócz korzystania z głównych języków literackich (hebrajskiego, greckiego i łacińskiego) oraz licznych języków ziem zamieszkałych przez mniejszości żydowskie, rozwinęły się także charakterystyczne języki, zapisywane literami alfabetu hebrajskiego, lecz ze strukturą zaczerpniętą z języków ziem, w których Żydzi żyli. Przykładem są języki: judeo-arabski, judeo-perski, ladino i jidysz. W praktykach żydowskich uwidaczniają się różnorakie wpływy. Na przykład po lekcji z Talmudu zgodnie z tradycją odmawia się kaddisz ("uświęcenie", prośba, aby Bóg wrócił do swego ludu i do swej świątyni) po aramejsku, a nie po hebrajsku, aby przypomnieć epokę drugiej Świątyni oraz okres rabiniczny, w którym powszechnie używanym językiem był aramejski. Żydzi często wnosili znaczący wkład do społeczności, w których żyli. Mimo to jednak pozostawali mniejszością traktowaną w odrębny sposób zarówno przez władze, jak również przez lud. Ich prawa były znacznie ograniczone przez restrykcyjne normy, często prześladowano ich i skazywano, jak to miało miejsce w Yorku w 1190 r. oraz podczas dżumy w 1348 r. Pomimo okresów owocnego współistnienia z nie-Żydami, często jednak padali oni ofiarą niesprawiedliwości. W 1492 r., formalnie wypędzono ich z Hiszpanii, a z Portugalii w 1497 r. W konsekwencji Żydzi z tych krajów, zwani sefardyjczykami, rozproszyli się na Bliskim Wschodzie, w Ameryce Północnej, w Holandii, w Europie północnej i w Ameryce Południowej. Czegoś podobnego doświadczyli Żydzi z Europy Środkowej, zwani aszkenazyjczykami, którzy z Litwy (1495) i z Niemiec (1348-1350) zostali zmuszeni przenieść się do Polski. W ciągu siedmiu lat, od 1938 do 1945 r. wymordowano jedną trzecią ludności żydowskiej w świecie (6 mln). W syjonizmie, ruchu, który w czasach nowożytnych ułatwił powrót Żydów do Palestyny, znajdują swe odbicie różnego rodzaju tematyki mesjańskie: od odkupienia politycznego po odnowę duchową. Przez wieki diaspory Żydzi żywili nadzieję na powrót do Izraela. W XIX wieku ta nadzieja, oparta na Pismach, połączyła się z narodzinami nacjonalizmu i znalazła wyraz w naukach Mosesa Hessa i Theodora Herzla. W 1896 r., w odpowiedzi na rosnący antysemityzm Herzl opublikował Der Judenstaat [Państwo żydowskie] i w 1897 r. zorganizował kongres syjonistyczny. Państwo narodowe Izrael zostało założone w 1948 r.