"Stereotyp" przy kołysce

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania udzieliła zaskakującej odpowiedzi na wniosek Instytutu Ordo Iuris o udostępnienie informacji publicznej nt. działań podjętych przez Minister Fuszarę celem przeciwdziałania dyskryminacji kobiet rezygnujących z pracy zarobkowej w związku z obowiązkami wychowawczymi. Pełnomocnik nie potrafiła wskazać żadnych realnych działań w tym zakresie, ale pochwaliła się inicjatywami mającymi zniechęcać kobiety do wychowywania dzieci.

W związku z negatywnymi reakcjami Minister Fuszary na kampanię społeczną podkreślającą doniosłość macierzyństwa w życiu kobiety, Instytut Ordo Iuris zwrócił się z wnioskiem o informację nt. działań podjętych przez Nią na rzecz zwalczania dyskryminacji kobiet, które rezygnują z pracy zarobkowej w związku z wychowaniem dzieci. W odpowiedzi nie tylko nie wskazano żadnych działań mających ograniczyć stwierdzoną ponad wszelką wątpliwość dyskryminację kobiet wychowujących dzieci, ale dodatkowo wyraźnie wskazano inicjatywy promujące – jeśli nie rezygnację matek z wychowywania dzieci – to przynajmniej poważne ograniczenie ich zaangażowania w tym zakresie.

Minister Fuszara utrzymuje w swojej odpowiedzi, że niedowartościowanie pracy domowej kobiet oraz nadawanie jej niższej wartości niż pracy zawodowej spowodowane jest „negatywnymi wzorcami kulturowymi”. Takim negatywnym wzorcem ma być przekonanie, że opieka matki nad nowo narodzonym dzieckiem jest naturalnym elementem jej funkcjonowania w społeczeństwie. Teza ta wprawia w zdumienie. Wynika z niej, że przekonanie będące podstawą afirmacji macierzyństwa w art. 18 i 71 Konstytucji, miałoby oznaczać deprecjację i stygmatyzację zaangażowania wychowawczego matek (sic!). Co więcej, leżąca u podstaw postanowień konstytucyjnych świadomość naturalnego ukierunkowania kobiety ku macierzyństwu jest przez Pełnomocnika Rządu prezentowana jako „negatywny stereotyp”.

Minister Fuszara nie tylko nie wskazała żadnych swoich działań służących podkreśleniu roli matki jako w pełni wartościowego zaangażowania społecznego, ale też nie podała jakichkolwiek działań na rzecz zmiany przepisów dyskryminujących matki niepodejmujące pracy zarobkowej. Minister wymieniła natomiast wysiłki na rzecz „odciążenia” kobiety od „stereotypowego obowiązku” opieki nad dzieckiem i odseparowanie jej od niego. Wskazała w tym kontekście działania, które mają na celu skłonienie ojców do rezygnacji z aktywności zawodowej, by umożliwić żonom szukanie realizacji na rynku pracy.

Jednostronna perswazja na rzecz aktywizacji zawodowej kobiet nie współgra jednak z rzeczywistymi preferencjami dużej części spośród nich. Zgodnie z badaniami, przeprowadzonymi przez organizację Mouvement Mondial des Mères-Europe zaledwie 11% matek w Europie chce być zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Znacznie więcej kobiet chciałoby całkowicie poświęcić się opiece nad dzieckiem i pracy w domu (26%). Najwięcej kobiet (63%) chce mieć możliwość elastycznego kształtowania czasu pracy, by móc dostosować go do obowiązków rodzinnych wynikających z konieczności opieki nad dziećmi.

Uznawanie przez Pełnomocnika Rządu ds. Równego traktowania za „stereotyp” przeświadczenia o naturalnej predyspozycji kobiet do podejmowania ról związanych z macierzyństwem nie tylko stoi w sprzeczności z zasadami ładu konstytucyjnego, ale rozmija się z przekonaniami olbrzymiej części kobiet. Nie jest pozbawione podstaw stwierdzenie, że min. Fuszara usiłuje narzucać kobietom własne ideologiczne schematy, nie licząc się ani z konstytucyjnymi ramami i zobowiązaniami ustrojowymi administracji publicznej, ani z oczekiwaniami olbrzymiej części kobiet. Co więcej, jako swój sukces w walce z rzekomymi stereotypami na temat macierzyństwa, Pełnomocnik wskazuje doprowadzenie do ratyfikacji konwencji przemocowej Rady Europy, która zobowiązuje strony do wykorzeniania stereotypowych ról genderowych.

Ponieważ Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania nie reaguje na problem dyskryminacji matek wychowujących dzieci, które nie podejmują pracy zarobkowej, Instytut Ordo Iuris uruchomił petycję wzywającą władze do podjęcia działań na rzecz ochrony matek przed dyskryminacją. Wzywamy w niej Rząd, by traktował pracę matek wychowujących dzieci na równi z pracą opiekunek w żłobku i przedszkolu. Zwracamy też uwagę na potrzebę równouprawnienia matek w dostępie do rent i emerytur.