Radzieccy jeńcy w Auschwitz

Obóz pracy dla jeńców Niemcy utworzyli wydzielając dziewięć bloków w obozie macierzystym. Ogrodzili je drutem kolczastym pod napięciem.

Nieżyjący już historyk Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Jerzy Brandhuber napisał, że pierwszy transport kilkuset jeńców dotarł do Auschwitz w lipcu 1941 roku, kilka tygodni po agresji Niemiec na Związek Radziecki. Według relacji więźniów, byli to komisarze. Ulokowano ich w bloku nr 11. W ciągu kilku dni wszyscy zostali wymordowani podczas pracy lub przez esesmanów.

Kolejny transport liczył około 600 jeńców. Niemcy umieścili ich w piwnicach bloku 11. 3 września 1941 roku wraz z grupą 250 chorych Polaków i 10 innych więźniów skazanych na śmierć zginęli w czasie pierwszego masowego uśmiercania cyklonem B.

Pierwszych jeńców umieszczono w wydzielonym obozie 7 października 1941. Była to grupa 2014 żołnierzy z obozu jenieckiego Lamsdorf (Łambinowice koło Opola). Jeńcy byli w stanie skrajnego wyczerpania fizycznego i psychicznego.

Historyk Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Franciszek Piper podaje, że w październiku 1941 roku ogółem przywieziono do Auschwitz około 10 tysięcy jeńców. Oprócz jeńców z Lamsdorfu deportowano także osoby z obozu jenieckiego Neuhammer am Quais (Świętoszów nad Kwisą).

Równocześnie z przybyciem jeńców władze obozu Auschwitz przystąpiły do budowy obozu Birkenau. Jeńców radzieckich zatrudniono przy burzeniu i rozbiórce domów po wysiedlonej ludności polskiej, a także melioracji i niwelacji terenu przeznaczonego dla potrzeb Birkenau.

Jerzy Brandhuber pisał, że w najtrudniejszym okresie, zimą z 1941 na 1942 rok, jeńcy pracowali ponad siły. Ubrani byli nierzadko tylko w drelichy, bez bielizny. Mrozy sięgały wówczas -35 stopni C. Byli głodni. Niemcy zabijali ich często bez powodu. Chorych dobijano zastrzykami fenolu. W październiku 1941 roku życie straciło 1255 jeńców, w listopadzie - 3726, w grudniu - 1912. Dniem największej liczby zgonów był 4 listopada 1941 roku - zginęły wówczas 352 osoby.

Obóz jeniecki szybko pustoszał. Z początkiem marca jeńców przeniesiono do Auschwitz II-Birkenau. Przy życiu pozostało jedynie 945 jeńców. W obozie nie byli już odseparowani od więźniów.

Liczba jeńców stale malała. 1 kwietnia 1942 roku było ich już tylko 352, a 1 maja 1942 roku - 186. Brandhuber pisał, że wprawdzie docierały kolejne transporty jeńców, ale były nieliczne. W listopadzie 1943 roku zostało deportowanych 75 jeńców. Ostatniemu z nich wytatuowano numer 10706.

17 stycznia 1945 roku na ostatnim apelu stawiło się 96 jeńców radzieckich. Ogółem do KL Auschwitz przywieziono około 15 tys. jeńców radzieckich.