Pytającym i kwestionującym

Kilka dni temu ukazała się przetłumaczona na język polski pełna wersja listu papieża Franciszka do Ludu Bożego w Chile. List jest wynikiem papieskiego spotkania z Episkopatem tego kraju, zapewne także spotkań z ofiarami duchownych pedofilów, które papież odbył w ostatnim czasie.

O sprawie nadużyć seksualnych w Kościele chilijskim pisałam już wielokrotnie. Złożenie przez biskupów tego kraju rezygnacji na ręce papieża jej nie zakończyło. Podejmowane są konkretne działania sprawdzające. Jednak nie na ten aspekt chciałabym zwrócić uwagę. W liście papież nie koncentruje się bowiem na przestępstwach, ich ofiarach i sprawcach, ale na sposobie funkcjonowania Kościoła. Papież pisze:

W ludzie Bożym nie ma podziału na chrześcijan pierwszej, drugiej lub trzeciej kategorii. Jego aktywny udział nie jest sprawą ustępstw dzięki dobrej woli, ale jest czynnikiem tworzącym istotę Kościoła.

W mocnych słowach zwraca wraca się do duszpasterzy:

Za każdym razem, gdy usiłujemy wyprzeć, zmusić do milczenia, unicestwić bądź sprowadzić do małych elit Lud Boży w jego całości i zróżnicowaniu, budujemy wspólnoty, plany duszpasterskie, wyakcentowane teologie, duchowości, struktury bez korzeni, historii, oblicza, pamięci, pozbawione ciała i ostatecznie bez życia.

Apeluje też do wszystkich wiernych:

Nalegam na wszystkich chrześcijan, aby nie lękali się być głównymi sprawcami pożądanej przemiany oraz na pobudzanie i wspieranie twórczych alternatyw w codziennym poszukiwaniu Kościoła, który chce każdego dnia stawiać w centrum to, co ważne.

Kilka powyższych cytatów podaję tylko skrótowo, na ten temat pisałam w poprzednim komentarzu. To jednak konieczny wstęp, bo na tych wezwaniach papież nie kończy. Do wszystkich zajmujących się formacją czy teologią apeluje o wspieranie refleksji teologicznej odpowiadającej na problemy naszych czasów i "wiary dojrzałej, dorosłej, która podejmuje żywotny humus [glebę] Ludu Bożego z jego poszukiwaniami i kwestionowaniem."

Z jego poszukiwaniami i kwestionowaniem. Wydaje mi się ważne, by to stwierdzenie nie umknęło. Bowiem, jak pisze papież, nasze rozumienie doktryny "«nie jest systemem zamkniętym, pozbawionym dynamiki zdolnej do rodzenia pytań, wątpliwości, dyskusji», a «pytania naszego ludu, jego zmagania, marzenia, troski mają wartość hermeneutyczną, której nie możemy pomijać, jeśli chcemy poważnie potraktować zasadę wcielenia»". Nie, to nie jest herezja. Klasyczna definicja św.św. Alberta i Tomasza z Akwinu stwierdza, że "artykuł wiary jest percepcją Bożej prawdy dążącą do niej samej". Wiara nie wyklucza pytań i poszukiwań, nasze rozumienie rozwija i pogłębia, nie zaprzeczając jednak temu, co powiedziano wcześniej.

To ważne, by usłyszeć wypowiadane pytania i wątpliwości. Nawet jeśli okażą się błędne, nie są bez znaczenia. W końcu bardzo wiele dogmatycznych definicji Kościoła powstało w odpowiedzi na pytania i błędy, które się pojawiły. Czy powstałyby, gdyby nie pojawiły się pytania? To ważne, by mieć odwagę pytać. Stawianie pytań nie jest zastrzeżone dla wybranych. Jest wyrazem wiary dojrzałej, dorosłej, szukającej zrozumienia. Byle nie zamykać się na odpowiedź...

Bywa też, że stawiane pytania są wyrazem zaangażowania w rozwiązywanie problemów tego świata i ludzi, których spotykamy. Ks. Franciszek Blachnicki przypominał:

Ewangelia w swej najbardziej wewnętrznej istocie, ale również w swych konkretnych, historycznych wcieleniach, jest radosną nowiną o wyzwoleniu człowieka, przepowiadaniem o fakcie już dokonanym. Ewangelizacja, która nie jest w stanie w codziennych, egzystencjalnych sytuacjach pomóc rozwiązać ludziom problem wyzwolenia jest nieporozumieniem.

Jeśli nie będziemy mieli odwagi pytać, w jaki sposób Ewangelia może przynieść wyzwolenie tu i teraz, w sytuacji ludzi obok mnie, cóż po naszym głoszeniu? Jeśli nie będziemy mieli odwagi usłyszeć pytań, przyjrzeć się im, jak moglibyśmy komuś pomóc znaleźć dobrą odpowiedź? Albo nawet: odnaleźć drogę do Boga?