"Koszt polskiej transformacji energetycznej to prawie 500 mld euro"

"Osiągniecie neutralności klimatycznej jest celem bardzo ważnym, ale cały czas poskreślamy argument sprawiedliwej transformacji energetycznej, jak również to, że tempo dochodzenia do neutralności musi być zróżnicowane w zależności od tego, na jakim etapie rozwoju gospodarczego są poszczególne państwa" - wskazała minister podczas katowickiej konferencji "W kierunku zielonej gospodarki".

Podczas spotkania, które zgromadziło m.in. przedstawicieli regionów górniczych z kilku krajów Europy, unijna komisarz ds. reform i spójności Elisa Ferreira przedstawiła założenia Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, w ramach którego regiony szczególnie narażone na skutki zmian zmierzających do neutralności klimatycznej mają otrzymać w sumie dodatkowe 7,5 mld euro. Polska, na którą przypadnie ok. 2 mld euro, ma być największym beneficjentem tego instrumentu.

"To są świeże, dodatkowe środki dla Polski, do których angażujemy jeszcze dodatkowy wkład z polityki spójności. Oprócz tego mamy wiele możliwości w ramach programu InvestEU czy pożyczek udzielanych przez Europejski Bank Inwestycyjny. Więc myślę, że jest to już dobry początek do tego, żeby rozpocząć" - oceniła minister, zastrzegając, że same 2 mld euro z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji to zaledwie "kropla w morzu potrzeb".

Jarosińska-Jedynak oceniła, że transformacja będzie dotyczyć nie tylko regionów górniczych, ale także innych. "Mówimy o sprawiedliwej transformacji, więc mówimy też o regionach, które potencjalnie mogą być dotknięte tymi zmianami" - powiedziała minister, zaznaczając, że każdy region to inna specyfika i inne potrzeby.

"Musimy wiedzieć, jakie potrzeby tkwią w tych regionach. Plany transformacji energetycznej, które mają być przygotowane, pokażą w jakim kierunku powinniśmy się rozwijać i jakie projekty strategiczne są potrzebne" - oceniła szefowa resortu funduszy i polityki regionalnej.

Inicjator katowickiej konferencji, marszałek woj. śląskiego Jakub Chełstowski, wyraził przekonanie, że dodatkowe środki na transformację mogą być zarządzane na poziomie regionalnym, np. w ramach oddzielnej tzw. osi priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego, jednak bez uszczuplania funduszy spójności. Na potrzebę unijnego wsparcia finansowego dla transformacji zwracali także uwagę przedstawiciele innych polskich regionów, m.in. Dolnego Śląska i Podkarpacia, a także reprezentanci regionów z Bułgarii czy Rumunii.

Minister Jarosińska-Jedynak oceniła, że obecnie Polska nie może sobie pozwolić na radykalne odejście od węgla w gospodarce czy zamknięcie kopalń. Zadeklarowała, że rząd będzie współpracował zarówno z Komisją Europejską, jak i z polskimi regionami, aby wspólnie wynegocjować najlepsze rozwiązania, służące skutecznej, ale sprawiedliwej transformacji.

"Musimy współpracować - jako rząd - z Komisją Europejską, ale też z regionami. Musimy wiedzieć, jakie są potrzeby, żeby skutki transformacji były jak najmniej odczuwalne - przede wszystkim dla szczególnie dla osób pracujących. Dzisiaj jeszcze nie znamy skutków transformacji np. w zakresie związanej z tym możliwej likwidacji miejsc pracy" - mówiła minister.

Przypomniała, że rząd realizuje program "Czyste Powietrze", a także Pogram dla Śląska, zakładający wydatkowanie w sumie 62 mld z na 116 rozmaitych projektów. Jarosińska-Jedynak opowiedziała się za głębszą integracją polityk sektorowych UE, by transformacja w kierunku neutralności klimatycznej była bardziej skuteczna. "Potrzebna jest synergia unijnej polityki niskoemisyjnej gospodarki z polityką przemysłową" - podkreśliła.

W ocenie wiceministra klimatu Adama Guibourge-Czetwertyńskiego, fakt, że Polska będzie największym beneficjentem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, świadczy o tym, że Komisja Europejska dobrze rozumie wyzwania, przed jakimi stoją regiony górnicze, w tym Śląsk. Wiceminister podkreślił jednak, że środki te nie wystarczą na transformację.

"Ważne, że Komisja zdaje sobie sprawę, że sprawiedliwa transformacja jest warunkiem koniecznym, żeby umożliwić przejście w kierunku gospodarki neutralnej klimatycznie (). Liczymy, że troska o konsekwencje społeczne będzie w sercu każdej następnej propozycji Komisji" - mówił wiceminister klimatu, według którego środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji mogą być także impulsem rozwojowym w kierunku innowacji i nowych technologii.

Według Guibourge-Czetwertyńskiego, to, że Polska otrzyma najwięcej środków z Funduszu, jest powodem do zadowolenia, ale świadczy też o tym, że właśnie w Polsce - na Śląsku - transformacja będzie najgłębsza i długotrwała. "Sprawiedliwa i odpowiedzialna transformacja będzie wymagała czasu. Nie chodzi tutaj o radykalne zmiany, ale stopniowe, aczkolwiek metodyczne, ich wprowadzenie, z uwzględnieniem szerokiego czynnika społecznego" - podkreślił wiceszef resortu klimatu.

"Projekt Komisji (Funduszu Sprawiedliwej Transformacji - PAP) odczytuję jako oznakę zaufania, że Polska w dalszym ciągu będzie podejmowała znaczące wysiłki w celu transformacji sektora energetycznego i przemysłu w kierunku niskoemisyjnym. Zaufanie to jest w pełni uzasadnione" - podsumował wiceminister, wskazując na potrzebę dobrego przygotowania terytorialnych planów transformacji w regionach.

"Jesteśmy dopiero na początku drogi. Mechanizm sprawiedliwej transformacji jest pierwszym, ale mam nadzieję, że nie ostatnim mechanizmem wsparcia, który będzie wspierał transformację niskoemisyjną" - mówił w Katowicach Guibourge-Czetwertyński.