Europosłowie o europejskiej tożsamości

W debacie, organizowanej przez portal europarlament.pap.pl., uczestniczyli europosłowie: Lena Kolarska-Bobińska (PO/EPL), Joanna Senyszyn (SLD/S&D) oraz Paweł Kowal (PiS/EKR).

Przytaczając badania Eurobarometru na temat wyznawanych w UE wartości Kolarska-Bobińska powiedziała, że są to przede wszystkim prawa obywatelskie. "To jest podstawowa wartość, z którą Europejczycy utożsamiają Unię Europejską. Druga to jest pokój, a trzecia to jest demokracja" - mówiła.

Jej zdaniem, jeśli wartości chrześcijańskie zdefiniujemy jako zasady etyczne, tzn. szacunek dla drugiego człowieka czy tolerancję, to wtedy można uznać, że wartości chrześcijańskie tworzą tożsamość europejską.

Kowal zwrócił natomiast uwagę, że w UE ścierają się dwa sposoby myślenia. "Z jednej strony nikt nie kwestionuje tego najmniejszego mianownika, którym są korzenie chrześcijańskie, można do tego dodać judaizm czy pewne elementy islamu w Europie (...), a z drugiej strony obserwuję tendencję do eliminowania z tego dyskursu ideowego wszelkich wątków religijnych, łącznie z nadmierną niechęcią do krzyża jako symbolu chrześcijaństwa" - powiedział europoseł PiS.

Według niego, te rozbieżne koncepcje mogą wywoływać napięcia, które z kolei prowadzą do problemów z samoidentyfikacją Europejczyków, do zachwiania tożsamości europejskiej, problemów z identyfikacją europejską, odrzucania inności i ksenofobii.

"Gdybym wypisywał receptę dla integracji europejskiej, to wypisałbym: niczego nikomu nie narzucać, niczego sztucznie nie konstruować, nie tworzyć sztucznej religii europejskiej, która łączyłaby wszystkie religie, niczego nie przyspieszać" - powiedział Kowal.

Senyszyn wyróżniła dwa rodzaje tożsamości - klasyczną, dziedziczną, opartą na wspólnych cechach, w której przeciwstawiamy się innym, chcąc udowodnić, że to "my" jesteśmy lepsi - i konstruktywistyczną, którą budujemy wspólnymi celami i działaniami, "która nie jest oparta na tym, żeby komuś było gorzej, tylko żeby nam wspólnie było lepiej".

"Ta druga tożsamość może być tożsamością europejską" - przewiduje europosłanka. Według niej, nie można przyjąć klasycznej tożsamości jako podstawy dla tożsamości europejskiej, bo wywodzi się ona z przeszłości, w której poszczególne kraje ze sobą walczyły.

"My Europejczycy nie chcemy (...) mieć wroga, nie chcemy mówić, że jesteśmy lepsi, my jesteśmy pod wieloma względami inni, ale nie zawsze lepsi. W takim rozumieniu tożsamości korzenie chrześcijańskie nie mają nic do rzeczy" - powiedziała Senyszyn.

Europosłanka uważa, że tożsamość europejska powinna opierać się na cywilizacji i kulturze. "Dużo lepszą podstawą niż katechizm Kościoła katolickiego byłaby Karta Praw Podstawowych" - dodała. Jej zdaniem to, że Polsce nie udało się wprowadzić w preambule KPP wartości chrześcijańskich, pokazuje, że Europejczycy nie chcą takich wartości.

Symbolem tożsamości w UE jest, według niej, Parlament Europejski, gdyż reprezentuje on obywateli, a nie państwa. Podobnego zdania była Kolarska-Bobińska, która uważa, że to właśnie Parlament Europejski jest miejscem, w którym wyrażane są wartości Unii Europejskiej.

Zdaniem Kowala, wyrazem tożsamości europejskiej mogłyby być prawa człowieka. Jednak Senyszyn zwróciła uwagę, że przez różne opcje polityczne prawa człowieka mogą być inaczej pojmowane i mogą się na tym polu również pojawić rozbieżności.

Według Kolarskiej-Bobińskiej, dyskusja o wartościach będzie bardzo widoczna w Unii w momencie negocjacji Turcji ws. członkostwa w UE. "To jest kraj bardzo różnorodny" - zaznaczyła. Senyszyn dodała, że w przypadku Turcji większym problemem niż kwestia religii może się okazać łamanie praw człowieka, a w szczególności praw kobiet.