Chrześcijanie najbardziej prześladowani

Benedykt XVI wskazuje na ścisły związek między wolnością a poszanowaniem drugiego człowieka. Ponadto jego zdaniem „wolność nastawiona wrogo” wobec Boga lub na Niego obojętna przeczy w końcu samej sobie i nie gwarantuje pełnego poszanowania drugiego człowieka”.

Ojciec Święty przestrzega przed złudzeniem, że „relatywizm moralny może być szansą na pokojowe współżycie”, gdyż w rzeczywistości jest źródłem podziałów i odmawiania godności istotom ludzkim. Podkreśla, że w osobie ludzkiej trzeba uznać dwa wymiary: religijny i społeczny. Za nie do pomyślenia uważa sytuację, w której wierzący musieliby wyrzec się swej wiary i zarazem być aktywnymi obywatelami.

Papież wskazuje także na wagę wychowania religijnego i roli jaką w tym procesie odgrywa rodzina oparta na małżeństwie, które jest „ścisłym i komplementarnym związkiem mężczyzny i kobiety”. „Rodzice powinni zawsze mieć możliwość przekazywania dzieciom w sposób wolny, bez przymusu i odpowiedzialnie, własnego dziedzictwa wiary, wartości i kultury” – podkreśla Benedykt XVI.

Ojciec Święty wskazuje na specjalny status wolności religijnej pośród innych praw i wolności osoby ludzkiej. Zwraca uwagę na prawidłowość: kiedy jest uznawana wolność religijna to szanowana jest również godność osoby ludzkiej oraz wzmacniany etos i instytucje narodów, a gdy próbuje się uniemożliwiać wyznawanie swej religii czy wiary, to znieważa się godność człowieka, co w konsekwencji prowadzi do niszczenia sprawiedliwości i pokoju.

Papież podkreśla, że wolność religijna jest dobrem zasadniczym i zdobyczą kultury politycznej i prawnej. „Każdy człowiek musi mieć możliwość swobodnego korzystania z prawa do wyznawania i wyrażania – indywidualnie bądź wspólnotowo – własnej religii czy własnej wiary, zarówno publicznie, jak i prywatnie, w nauczaniu, praktykach, publikacjach, w sprawowaniu kultu i obrzędów” – zaznacza, zastrzegając, że każdy człowiek ma prawo zmiany religii bądź nie wyznawania żadnej. Ojciec Święty przypomina, że prawo międzynarodowe nie dopuszcza żadnych odstępstw od wolności religijnej, z wyjątkiem braku poszanowania ładu publicznego, zgodnego ze sprawiedliwością. Prawa natury religijnej mają taki sam status, jaki ma prawo do życia i do wolności osobistej. Są prawami uniwersalnymi i naturalnymi.

Benedykt XVI przypomina, że wolność religijna nie dotyczy tylko ludzi wierzących, lecz całej rodziny ludów ziemi i jest nieodzownym elementem państwa prawa. „Wolność religijna pokazuje, w jakim stopniu szanuje się wszystkie inne prawa człowieka” – zaznacza.

Ojciec Święty wskazuje na publiczny wymiar religii i przypomina, że wolność religijna nie sprowadza się do wymiaru jedynie indywidualnego, lecz realizuje się we wspólnocie i w społeczeństwie. Zwraca uwagę na wkład wspólnot religijnych, ich instytucji charytatywnych i kulturalnych w życie społeczeństwa. Ponadto religia wnosi etyczny wkład w sferę polityczną i nie może być marginalizowana czy zakazywana.

Benedykt XVI przypomina też o wymiarze religijnym kultury, który nie oznacza dyskryminacji osób nie wyznających danej wiary, lecz „umacnia spójność społeczeństwa, integrację i solidarność”.

Papież przestrzega przed niebezpieczeństwami wynikającymi z instrumentalizacji wolności religijnej, która może służyć do zamaskowania ukrytych interesów, takich jak na przykład obalenie ustanowionego porządku, zagarnięcie zasobów bądź utrzymanie władzy przez jakąś grupę. „Fanatyzmu, fundamentalizmu, praktyk godzących w godność człowieka nie można nigdy usprawiedliwiać, a tym bardziej, gdy działa się w imię religii. Wyznawanie danej religii nie może być wykorzystywane instrumentalnie ani narzucane siłą” – czytamy w orędziu.

Ojciec Święty przypomina o wkładzie chrześcijan, ich wartości i zasad, wniesionych w rozwój cywilizacji dzięki którym „osoby i narody nabrały świadomości własnej tożsamości i godności, a także do powstania instytucji demokratycznych oraz do sformułowania praw człowieka i odpowiadających im obowiązków”. Zwraca uwagę, że i dziś chrześcijanie w coraz bardziej zglobalizowanym społeczeństwie mają obowiązek odpowiedzialnie angażować się w życie społeczne, gospodarcze i polityczne, ale także dawać świadectwo miłości bliźniego i wiary i wnosić cenny wkład w trudną sprawę sprawiedliwości, integralnego rozwoju człowieka i właściwego uporządkowania spraw ludzkich.

Ojciec Święty przestrzega, przed wykluczeniem religii z życia publicznego, co utrudnia wskazywanie społeczeństwom konieczności przestrzegania uniwersalnych zasad etycznych i wprowadzania porządku na płaszczyźnie państwowej i międzynarodowej.

Benedykt XVI zwraca uwagę, że z taką samą determinacją należy potępiać nie tylko wszelkie formy fanatyzmu i fundamentalizmu religijnego ale także fundamentalizm i wrogość wobec wierzących, które to ograniczają publiczną rolę wierzących w życiu obywatelskim i politycznym, a co w konsekwencji zagraża pozytywnej laickości państwa. „Nie można zapominać, że fundamentalizm religijny i laicyzm są odpowiadającymi sobie, skrajnymi formami odrzucenia uprawnionego pluralizmu i zasady laickości” – zwraca uwagę papież. Jego zdaniem „porządek prawny na wszystkich poziomach – krajowym i międzynarodowym – który dopuszcza bądź toleruje fanatyzm religijny czy antyreligijny, sprzeniewierza się swej misji, polegającej na ochronie i promowaniu sprawiedliwości i prawa każdego człowieka”. „Te rzeczywistości nie mogą być uzależnione od woli ustawodawcy czy większości” – przestrzega i dodaje: „To wszystko wystawia społeczeństwo na niebezpieczeństwo totalitaryzmów politycznych i ideologicznych, które kładą zbyt wielki nacisk na władzę publiczną, gdy tymczasem tłumi się czy uciska, jakby stanowiły rodzaj konkurencji, wolność sumienia, wolność myślenia i wolność religijną”.

Ojciec Święty zwraca uwagę na jednoczącą i pokojową rolę jaką wielkie religie mogą odegrać w zglobalizowanym świecie, którego charakterystyczną cechą są społeczeństwa coraz bardziej wieloetniczne i wielowyznaniowe. „Ich wyznawcy, kierujący się swymi przekonaniami religijnymi i racjonalnie poszukujący wspólnego dobra, winni w sposób odpowiedzialny pełnić swoją misję, mogąc korzystać z wolności religijnej” – czytamy w orędziu. Ponadto przywódcy wielkich religii ze względu na swoją rolę oraz wpływ i władzę w swoich wspólnotach jako pierwsi są zobowiązani do wzajemnego szacunku i do dialogu.

W kwestii wolności religijnej papież podkreśla wagę dialogu międzyreligijnego, który ma na celu wspólne dobro. „Kościół nie odrzuca niczego z tego, co w różnych religiach jest prawdziwe i święte” – pisze papież i zastrzega, że nie oznacza to bynajmniej jakiegoś relatywizmu czy synkretyzmu religijnego. Benedykt XVI przypomniał, że w 2011 r. przypada 25. rocznica Światowego Dnia Modlitwy o Pokój, spotkania zwołanego w Asyżu w 1986 r. przez Jana Pawła II.

Ojciec Święty zwraca uwagę, że także „polityka i dyplomacja winny brać pod uwagę dziedzictwo moralne i duchowe wielkich religii świata, aby uznać i potwierdzić prawdę, zasady i wartości uniwersalne, których nie można negować, bo pociągałoby to za sobą odmawianie godności osobie ludzkiej”.

Papież z ubolewaniem pisze, że mimo wysiłków o ochronę podstawowych praw i wolności na szczeblu światowym i lokalnym nadal dochodzi na świecie do prześladowań, różnych form dyskryminacji, aktów przemocy i nietolerancji, mających za podstawę religię, w szczególności w Azji i w Afryce.