Ekspert: stan schronów opisany przez NIK to efekt 30 lat zaniedbań

Według opublikowanego niedawno raportu NIK na miejsce w schronach może liczyć 4 proc. mieszkańców Polski. W niektórych gminach w ogóle nie istnieją miejsca schronienia dla ludności. Zdaniem dr Stanisława Kolouszka, "stan opisany w raporcie jest taki, jakiego można było się spodziewać".

"Przez ostatnich 30 lat inwestycje w obronę cywilną i sferę takiego systemowego zabezpieczenia ludności cywilnej przed skutkami katastrof i kryzysów jest, mówiąc bardzo oględnie, bardzo, bardzo zły. Sama formacja Obrony Cywilnej wraz z nowelizacjami ustaw w ostatnich latach właściwie przestała istnieć w sensie prawnym" - powiedział PAP Stanisław Kolouszek.

Ewidencji miejsc mogących służyć ochronie ludności cywilnej podjęła się straż pożarna, ale zdaniem Kolouszka "nawet te potencjalne miejsca schronienia nie spełniają standardów budowli ochronnych".

"Tam brakuje wszelkiego rodzaju wyposażenia pozwalającego na to, żeby taki obiekt można było użytkować jako schron. Niestety, te schrony, które były budowane w latach 1951-90 pozbawiano tego wyposażenia, np. aparatury filtro-wentylacyjnej. One nie stają się miejscami schronienia. One stają się automatycznie grobowcami" - powiedzieł ekspert.

Oprócz schronów z okresu zimnej wojny, we Wrocławiu jest 196 szczelin przeciwlotniczych z okresu II wojny światowej. Ukrycia tego typu chroniły przed odłamkami i falą uderzeniową, choć zostałyby zniszczone przy bezpośrednim trafieniu. Jak zauważył Kolouszek, na współczesnym polu walki "głównym czynnikiem rażącym jest podmuch i odłamki". Problem polega na tym, że wszystkie tego typu obiekty zostały po wojnie rozszabrowane i zdewastowane. I na tę chwilę "żaden z tych obiektów nie nadaje się do użytkowania".

Jak podkreślił w rozmowie z PAP Stanisław Kolouszek, "to, co jest najważniejsze, to są sprawy systemowe". Ekspert wskazał, że powinno się natychmiast powołać z powrotem formację na wzór Obrony Cywilnej. Wyjaśnił, że "formacja obrony cywilnej to jest pewien system, to nie są tylko schrony".

"Trzeba pamiętać, że za tym jest cały system kierowania. Ponieważ jest to system alarmowy, który musi być sprawny po to, żeby ostrzec ludność, która miałaby szukać miejsca schronienia w ukryciach, w budowlach ochronnych. Natomiast, żeby ten system działał, musiałby być jakiś system kierowania. Czyli muszą być obiekty specjalne przeznaczone dla obrony cywilnej, dla ich stanowisk dowodzenia i kierowania. Stamtąd musi być koordynowana cała akcja ratunkowa związana z wystąpieniem zagrożeń kryzysowych" - powiedział przedstawiciel Wrocławskiego Stowarzyszenia Fortyfikacyjnego.

Jak zauważył, tego typu obiekty we Wrocławiu "zostały mówiąc najoględniej 'zdemobilizowane'". Jego zdaniem należy zacząć "od systemowego przywrócenia obrony cywilnej i od systemowego przewrócenia urządzeniom specjalnym i urządzeniom kierowania pełnej sprawności". Stanisław Kolouszek podkreślił, że należy zadbać również o łączność, gdyż "w razie wystąpienia konfliktu zbrojnego sieć GSM, sieci radiowe, mogą przestać po prostu działać z najróżniejszych powodów".

"Dopiero wtedy te schrony miałyby jakiś sens, gdyby istniał system kierowania obroną cywilną i system alarmowania. To wszystko jest razem sprzęgnięte. Nie wystarczy wybudować schrony, bo ludzie muszą wiedzieć, kiedy mają do tych schronów wejść. Dzisiejsze pole walki, z rakietowymi pociskami manewrującymi, jest polem walki zbyt dynamicznym, żeby ludzie mogli się tam ukrywać na własną rękę" - wyjaśnił.

"Nasilenie zagrożeń, które obecnie następuje, jest bardzo wymagającą sytuacją. To nie jest czas na polityczną kłótnię wokół tego, kto zaniedbał, kto nie doprowadził, kto nie przeprowadził, kto czegoś nie zrobił, albo kto coś zrobił. To jest kwestia tego, że my musimy mieć to zrobione na już. To jest najwyższy czas, żeby zacząć w tym temacie działać" - powiedział Stanisław Kolouszek.

Według danych zebranych przez Wrocławskie Stowarzyszenie Fortyfikacyjne, w stolicy Dolnego Śląska między rokiem 1951 a 1990 powstało niemal 300 schronów i ukryć. Obecnie pozostają one w znacznej mierze zapomniane i niewykorzystane.