Mniej papieży niż pontyfikatów

Najnowsze badania historyczne pozwoliły wprowadzić prawie 200 poprawek do dotychczasowych życiorysów papieży, począwszy od św. Piotra. Zmiany te włączono już do tegorocznego wydania “Annuario Pontificio” (Rocznika Papieskiego).

Na 13 stronach przedstawiono wyniki niezwykle skrupulatnych badań poświęconych ustaleniu różnych danych nt. papiestwa. Potwierdziły one nieprzerwaną ciągłość i sukcesję biskupów Rzymu. Naukowcy nie byli jednak pewni co do dokładnych dat pierwszych pontyfikatów i w jednym przypadku mieli wątpliwości co do kolejności papieży.

Według najnowszych ustaleń, dotychczas było 264 papieży, łącznie z Janem Pawłem II, ale 266 pontyfikatów. Stało się tak dlatego, że Benedykt IX obejmował rządy w Kościele trzykrotnie, między rokiem 1032 a 1048. Po raz pierwszy jego urzędowanie przerwało wtargnięcie na Tron Piotrowy (na niespełna miesiąc w 1045) Sylwestra III, po czym Benedykt powrócił, ale musiał znów ustąpić, tym razem na rzecz Grzegorza VI (na ponad półtora roku w latach 1045-46); wreszcie po raz ostatni został papieżem po śmierci Klemensa II w 1047.

Najciekawsze poprawki dotyczą jednak chronologii biskupów Rzymu w pierwszych dwóch wiekach. Dokładne dane na ten temat są w większości przypadków niepewne. Kilkunastu papieży ma po dwie daty, uwzględniające różne wyliczenia historyczne. W obecnym wydaniu Rocznika poprawiono nazwisko rodowe jednego Ojca Świętego i zmieniono miejsce urodzenia 9 innych. Hiszpania straciła jednego ze “swych” Papieży – św. Damazego (366-84), którego spuściznę literacką poświadczają katakumby rzymskie: dotychczas uważano, że pochodził on z Półwyspu Iberyjskiego, podczas gdy w rzeczywistości urodził się w Rzymie.

Obecne zmiany i poprawki są wynikiem ogromnej pracy badawczej, wykonanej przez włoskiego historyka Giovanniego Marię Viana, członka Papieskiego Komitetu Nauk Historycznych i konsultanta naukowego “Encyklopedii Papieży”, wydanej w ub.r. przez jedną z najbardziej prestiżowych włoskich oficyn Treccani. W wywiadzie dla włoskiego dziennika katolickiego “Avvenire” prof. Vian powiedział, że w świetle wielkiego postępu badań historycznych w drugiej połowie XX wieku “chronologia papieży z pierwszych dwóch wieków jest jeszcze bardziej niepewna”.

Zdaniem naukowca, najwięcej wątpliwości historycznych dotyczy drugiego następcy św. Piotra. Po Linusie mogli nim być Klet lub Klemens, przy czym w obu wypadkach mogą to być daty: między 68 a 76 rokiem lub między 92 a 99. “Te najnowsze odkrycia i ustalenia, dotyczące tamtych wieków, wzmacniają wiarygodność następstwa biskupów Rzymu” – podkreślił prof. Vian.

Najnowsze wydanie “Annuario Pontificio”, mimo że zawiera więcej wiadomości niż poprzednie edycje, jest cieńsze o ponad 400 stron, liczy bowiem 2068 stron (wydanie z 2000 r. miało ich 2492). Stało się to możliwe dzięki większemu formatowi dzieła i zastosowaniu nowej, oszczędniejszej czcionki.