Najcenniejsze dobro - potencjał demograficzny kraju

Oświadczenie Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim w kwestii polityki demograficznej Polski Polska znajduje się w dramatycznym punkcie swojego stanu ludnościowego. W strukturze demograficznej szybko spada obecność młodego pokolenia, a rośnie odsetek osób najstarszych. Ludność Polski – a także, choć w mniejszym stopniu i Wielkopolski - zaczyna się zmniejszać. Te negatywne tendencje demograficzne, choć wystąpiły w naszym kraju później niż w wielu krajach europejskich, od dwóch dziesięcioleci nabrały znacznego przyspieszenia, a wskaźnik urodzeń jest dziś w Polsce jednym z najniższych w Europie. Tymczasem najcenniejsze dobro, jakim jest potencjał demograficzny kraju, nie stał się nadal przedmiotem większego społecznego i politycznego zainteresowania. Od kilkudziesięciu lat, a w tym także w okresie Trzeciej Rzeczpospolitej, polityka demograficzna praktycznie nie istnieje. Zapowiadana od szeregu lat polityka prorodzinna nie została dotychczas przez państwo podjęta, a obok dominujących bezczynności i niezdecydowania władz ostatnio wystąpiły nawet wyraźne przejawy pociągnięć antyrodzinnych. Pewnych ogólnocywilizacyjnych tendencji demograficznych nie da się odwrócić, trzeba jednak podjąć aktywną politykę demograficzną, połączoną ściśle z działaniami ekonomicznymi i społecznymi, a przede wszystkim propagowaniem odpowiedniego systemu wartości. Ta polityka winna iść w dwóch głównych kierunkach. Kierunek pierwszy to zapewnienie coraz liczniejszej grupie ludzi starszych godnych warunków życia i odpowiedniego miejsca w społeczeństwie poprzez stworzenie im możliwości jak najdłuższej aktywności zawodowej, rozbudowę systemu emerytalno-rentowego oraz opieki zdrowotnej, a zwłaszcza poprzez wytworzenie klimatu społecznej akceptacji i zrozumienia potrzeb starszego pokolenia. Kierunek drugi - i dla przyszłości narodu podstawowy - to przeciwdziałanie spadkowi liczby urodzeń. Wymaga ono zastosowania skutecznego systemu prorodzinnej polityki państwowej, a zwłaszcza: rozwiązań prawnych przyjaznych rodzinie, wszechstronnej pomocy dla młodych małżeństw (szczególnie poprzez zapewnienie im mieszkania i pracy), opieki nad samotnymi matkami, przemyślanego systemu zasiłków (szczególnie dla rodzin wielodzietnych). Ważną kwestią jest otoczenie skuteczniejszą opieką rodzin znajdujących się w trudnych warunkach życiowych (wywołanych np. bezrobociem, alkoholizmem, przemocą w rodzinie). Nie wystarczy do tego jedynie odgórna polityka państwa. Decydujące znaczenie mają oddolne działania różnorodnych instytucji i środowisk, niosące skuteczną pomoc oraz wzmacniające znaczenie i rangę społeczną rodziny, a szczególnie matki i dziecka. Szczególne zadanie przypada w tym względzie Kościołowi głoszącemu zasady etyki życia małżeńskiego i rodzinnego oraz podejmującemu - poprzez różnorodne organizacje skupiające katolików świeckich - konkretne formy pomocy rodzinie. Podjęcie tych kroków jest niezwykle istotne w chwili obecnej, gdy w wiek matrymonialny wkraczają kolejne roczniki wyżu demograficznego z początku lat osiemdziesiątych. Jeżeli w efekcie tych działań młodzi Polacy i Polki zdecydują się na większe rodziny wówczas negatywne procesy demograficzne ulegną znacznemu złagodzeniu. Poznań, 18 marca 2005 r. Członkowie Rady: Dr med. Szczepan Cofta, ks. dr Paweł Deskur – sekretarz Rady, prof. dr hab. med. Janusz Gadzinowski, Prof. dr hab. Bohdan Gruchman – przewodniczący Rady, Prof. dr hab. med. Aleksander Kabsch, Prof. dr hab. Andrzej Kwilecki, Prof. dr hab. Andrzej Legocki, Prof. dr hab. Wojciech Łączkowski, Mec. Andrzej Marcinkowski, Prof. dr hab. Augustyn Ponikiewski, Prof. dr hab. Jan Węglarz, Mgr Grażyna Ziółkowska, Prof. dr hab. Marek Ziółkowski – wiceprzewodniczący Rady. Konsultant: Prof. dr hab. Stanisław Wierzchosławski