50. rocznica ogłoszenia encykliki 'Fidei donum' Papieża Piusa XII

Dziś ponownie sięgamy do tego dokumentu, który sprawdziła już historia i praktyka misyjna Kościoła ostatniego półwiecza. Tytuł omawianej encykliki "Fidei donum" oznacza dar wiary. Jest w nim zatem wyraźnie wskazany kierunek papieskiej refleksji, jej zamierzeń i oczekiwanego rezultatu. Elementem przewodnim tego dokumentu jest wiara, która ma być podstawowym motywem odczytania na nowo misyjnych obowiązków biskupów, kapłanów i wiernych świeckich, a w rzeczy samej misyjnej posługi Kościoła w jego historycznej rzeczywistości II połowy XX wieku. Rzeczywistości złożonej, dramatycznej i pełnej niepewności, która wynikała z sytuacji politycznej ówczesnego świata. Dar wiary domaga się wdzięczności, a jej miarą powinna być hojność w niesieniu prawdy o Jezusie Chrystusie wszystkim ludom czekającym na Ewangelię (por. FD 1). Dokument papieski skierowany jest do czcigodnych braci patriarchów, prymasów, arcybiskupów, biskupów i innych ordynariuszy miejsc zachowujących pokój i jedność ze Stolicą Apostolską. Zauważmy, że w ten sposób rodzi się wielka rodzina misjonarska, ponieważ praktycznie dotyczy on biskupów, księży diecezjalnych ze wszystkich Kościołów lokalnych oraz wiernych świeckich. Natomiast kapłan diecezjalny, którego Pius XII widzi jako pełnoprawnego misjonarza, uzyskał nowy status dla swojej posługi i nowy obszar jej realizacji w skali Kościoła powszechnego. Na encyklikę "Fidei donum" można spojrzeć jako na spis wielu misyjnych celów i działań. Jednak takie spojrzenie nie jest wystarczające i nie oddaje całej prawdy o encyklice, ponieważ nie jest ona jedynie spisem celów. Przede wszystkim ukazuje głębszy sens misji i zaprasza do refleksji, tym samym domagając się odkrywania istotnych znaczeń i relacji. Cała jej treść jest także sposobem rozumienia i realizacji dwóch podstawowych zadań: głoszenia Słowa Bożego i zakładania Kościoła. W ukazaniu głównych postulatów encykliki należy zatem wybrać teologiczny klucz refleksji. Wydaje się, że właściwy będzie ten, który uwzględni cztery zasadnicze wyzwania: uzasadnienie chrystologiczne głoszenia Ewangelii, zakładanie Kościoła przy jednoczesnej odpowiedzialności biskupów, troska o Kościół w Afryce w jego wymiarze geograficznym oraz postulat społeczno-kulturowy, który tworzy istotny kontekst dzieła misyjnego. Chociaż encyklika napisana została specjalnie z prośbą o pomoc dla Kościoła w Afryce, to jednak jest dokumentem dla całego Kościoła powszechnego, o czym świadczy minione 50 lat misyjnego zaangażowania księży diecezjalnych z wielu diecezji Kościoła powszechnego w misje ad gentes. W przeddzień II Soboru Watykańskiego encyklika "Fidei donum" z nową wrażliwością teologiczną i duszpasterską otworzyła oczy współczesnego Kościoła na potrzeby misyjne kontynentu afrykańskiego. Z tego spojrzenia zrodziła się jednocześnie troska o cały Kościół powszechny. Po ponad 30 latach od wydania "Fidei donum" Jan Paweł II w encyklice "Redemptoris missio" podkreślił znaczenie posługi misyjnej kapłana diecezjalnego motywowanej darem wiary (por. RMis 68), a ostatnio uczynił to Benedykt XVI w adhortacji "Sacramentum caritatis", pisząc o budowaniu wspólnoty przez posługę misjonarza fidei donum (SC 26). Misyjne przesłanie encykliki "Fidei donum" wciąż jest aktualne, a praktyka misyjnego zaangażowania, również Kościoła w Polsce, powinna zmierzać do dania prawdziwej i godnej odpowiedzi na jej wyzwania. ks. Jan Piotrowski, dyrektor krajowy PDM