Islam w Chinach

Spojrzenie na chińską rzeczywistość – nie tylko w perspektywie zmagań sportowców – umożliwiają także Igrzyska Olimpijskie w Pekinie. Z tej okazji przyjrzyjmy się w naszym cyklu islamowi w Chinach. Generalnie o muzułmanach w tym kraju mówi się i pisze niewiele. Po długim okresie restrykcji i prześladowań polityka chińskich władz stała się pod koniec minionego stulecia bardziej tolerancyjna. Wraz z wprowadzeniem stopniowej liberalizacji chińskiej ekonomii nastąpiła również poprawa sytuacji religijnej. Wpłynęło to na ożywienie islamu i wzrost liczby jego wyznawców. Szacuje się, że Chiny zamieszkuje ponad 20 mln muzułmanów, z których zdecydowana większość to sunnici z hanafickiej szkoły prawnej. Pierwsze grupy muzułmańskie pojawiły się na południowo-wschodnim obszarze Chin. Byli oni potomkami arabskich i perskich kupców oraz urzędników przybyłych między siódmym i dziesiątym stuleciem. W XIII i XIV wieku nastąpiła migracja wyznawców islamu z Azji Centralnej za czasów mongolskiej dynastii Yuan. Do wzrostu populacji muzułmańskiej przyczyniły się także małżeństwa mieszane. Pod koniec XVII wieku znaczenia nabierał sufizm. Hierarchiczna struktura bractw pomogła zmobilizować większe grupy muzułmanów (Hui) podczas ekonomicznych i politycznych kryzysów miedzy XVII i XIX stuleciem. Na początku XX wieku północne i północno-zachodnie tereny zamieszkałe przez muzułmanów uzyskały częściową autonomię. Oznaczało to także konflikty wewnątrzislamskie i napięcia między muzułmanami i chińską grupą etniczną Han. Wielu muzułmanów popierało głoszone przez komunistów hasła równości, autonomii i wolności religijnej, angażując się aktywnie w tworzenie Chińskiej Republiki Ludowej. W miarę nasilających się restrykcji sami stali się ofiarami reżimu, zwłaszcza po 1957 roku i podczas Rewolucji Kulturowej (1966-1976). Współcześni muzułmanie mają pragmatyczny stosunek do władz. Zachowawczość i elastyczność pomagają im zająć najlepszą pozycję wśród mniejszości religijnych. Chińscy muzułmanie są zróżnicowani pod wieloma względami. Przynależność etniczna, język, tradycje kulturowe, praktyki religijne oraz rozmieszczenie geograficzne to tylko niektóre z nich. Największe skupisko muzułmanów (ponad dwie trzecie) znajduje się w północno-zachodniej części kraju. Wywodzą się oni z dziesięciu etnicznych grup mniejszościowych. Najliczniejsi – w liczbie ok. 10 mln – są Huici, którzy byli pierwszymi muzułmanami. W związku z tym w kontekście chińskim po dzień dzisiejszy islam nazywa się również „nauką Hui” lub „religią Hui” (hui jiao). Drugą pod względem liczebności muzułmanów grupą etniczną są Ujgurzy, których jest ok. 8 mln. Natomiast najmniej jest Tatarów – ok. 6 tys. Muzułmanie należą także do zróżnicowanych tradycji kulturowych. Na przykład w życiu nomadycznym Kazachów i Kirgizów zauważalne są elementy kultury przedislamskiej i szamańskiej.