Kościół nie jest firmą

Wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski uczestniczył w sympozjum nt. programów duszpasterskich. Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na dwoistą rzeczywistość Kościoła – należy on do Boga, ale współpracują z Nim ludzie. Dlatego częściowo poddaje się doczesnym regułom planowania. Mówił o tym ks. Tomasz Wielebski z Warszawy, który wskazał, że teoria zarządzania ma zastosowanie także w układaniu programów duszpasterskich. Każdy „programista” powinien więc wytyczyć cel, zastanowić się nad organizacją pracy, przewodzić zespołowi realizatorów, skontrolować pracę. Celem działań duszpasterskich jest zbawienie dusz oraz przemiana człowieka, jego wzrost w wierze – podkreślił ks. Wielebski. Aby go osiągnąć, przy planowaniu pracy duszpasterskiej, należy uwzględnić warunki świata, podjąć refleksję teologiczną, ułożyć plan działań. Układając tego typu program należy korzystać z zasobów ludzkich, z wszelkich gremiów doradczych. Prelegent podkreślił, że obecnie szczególnie ważne jest uwzględnienie wyników badań socjologicznych. Przypomniał, że tylko w 12 polskich diecezjach przeprowadzono badania nad religijnością diecezjan, a przy układaniu programów duszpasterskich jest to wiedza istotna. Bardzo ważna, zdaniem ks. Wielebskiego, jest realizacja ogólnopolskiego programu duszpasterskiego w parafiach. Program ten często nie jest realizowany. O tym, że parafie żyją odrębnym życiem, mówił już w 1973 r. wybitny teolog pastoralista ks. Franciszek Blachnicki. Ogólnopolskie programy nie docierają do podstawowych jednostek Kościoła, gdyż nie są realistyczne. Prelegent przypomniał dane statystyczne – 48,2 proc. wiernych twierdzi, że nie spotkało się z Radą Parafialną, 88 proc. z Radą Ekonomiczną, 77 proc. uważa, że nie ma żadnego wpływu na to, co się dzieje w parafii. O potrzebie dostosowania programów ogólnopolskich do życia w parafii mówił także ks. dr Krystian Piechaczek z Gliwic. Wskazał on, że ogólne wskazania powinny być dostosowane do potrzeb w diecezji – ich adaptacja należy do biskupa i jego współpracowników. Kolejnym etapem jest parafia, ale aby cele ogólne zostały zrealizowane, konieczne jest, aby programy były elastyczne i aby wspólnota parafialna miała możliwość modyfikowania ogólnych założeń. Np. w diecezji gliwickiej w roku, którego hasłem było „Przywracajmy nadzieję ubogim” powstała sieć świetlic dla ubogich dzieci, gdyż tak odczytano w warunkach lokalnych to ogólne hasło. Ks. Piechaczek podkreślił także, jak ważne jest podmiotowe traktowanie wiernych i angażowanie ich w kościelne inicjatywy, uwalnianie ich inwencji. Okazjami do mobilizacji są wizyty kolędowe, informowanie Rady Parafialnej o ogólnych założeniach programu duszpasterskiego. O sposobie, w jaki konstruowane są programy duszpasterskie w Niemczech, mówił ks. prof. Mieczysław Olszewski z Białegostoku. W sytuacji, w której jest coraz mniej powołań i wzrasta obojętność na sprawy wiary, świeccy mają bardzo ważną rolę do odegrania w konstruowaniu programów duszpasterskich – mówił prelegent. Od lat 60. świeccy w Niemczech są podmiotem w życiu parafialnym, biorą udział w opracowaniu programów, a co za tym idzie – biorą też odpowiedzialność za życie wspólnoty. Jest to też efekt wizji Kościoła jako wspólnoty, co szczególnie akcentował Sobór Watykański II. Aby planować pracę Kościoła na długie lata trzeba mieć jego wizję, dar proroczy – mówił ks. prof. Maciej Ostrowski z Krakowa. Takimi prorokami byli kard. Stefan Wyszyński czy ks. Blachnicki. Ale w takiej pracy należy pamiętać, że model duszpasterski musi być oparty o Biblię, czyli mieć mocne podstawy teologiczne. Dopiero wtedy, zauważył kapłan, można postawić cele strategiczne i widzieć, jakie są znaki czasu, odpowiedzieć na pytanie, czy duszpasterstwo ma być masowe, czy elitarne, nastawione na małe grupy. Niezmiennym priorytetem każdego programu jest budzenie relacji z Bogiem i osobistej wiary, formowanie do ewangelizacji świata – mówił ks. Ostrowski. – Ukształtowani świeccy, dobrze przygotowani do życia w świecie, pozbawieni lęku, będą w stanie realizować dalekosiężne plany duszpasterskie. Sympozjum w Sieradzu zorganizowały: Polskie Stowarzyszenie Pastoralistów i Duszpasterzy im. Jana Pawła II oraz Komisja Duszpasterska Konferencji Episkopatu Polski, której przewodniczy metropolita poznański abp Stanisław Gądecki. To już druga tego typu konferencja zorganizowana w Sieradzu, przy aktywnym współudziale ks. Mariana Bronikowskiego, proboszcza miejscowej parafii Wszystkich Świętych i kustosz kolegiaty w Sieradzu.